«Καμπανάκι» κρούει μία νέα επιστημονική μελέτη για τις επιπτώσεις που έχουν οι μοντέρνες ξυλόσομπες εσωτερικού χώρου στην υγεία, καθώς βλάπτουν σοβαρά τους πνεύμονες.
Η μελέτη που παρουσιάστηκε στο Συνέδριο της Ευρωπαϊκής Πνευμονολογικής Εταιρείας στο Άμστερνταμ, έδειξε ότι όσοι χρησιμοποιούσαν ξυλόσομπες έχασαν την ικανότητα των πνευμόνων πιο γρήγορα από τους μη χρήστες – παρόλο που έτειναν να είναι πλουσιότεροι, πιο υγιείς και με λιγότερο επιβλαβείς συνήθειες.
Οι επιστήμονες ανέλυσαν επαναλαμβανόμενα τεστ πνευμονικής λειτουργίας για οκτώ χρόνια, μετρώντας τον FEV1 – την ποσότητα αέρα που μπορεί να εκπνεύσει ένα άτομο με δύναμη στο πρώτο δευτερόλεπτο της αναπνοής.
Οι χαμηλές τιμές FEV1 συνδέονται με υψηλότερους κινδύνους αναπνευστικής νόσου, αναπηρίας και πρόωρου θανάτου.
Η Δρ. Laura Horsfall, κύρια ερευνήτρια στο University College του Λονδίνου, η οποία ηγήθηκε της μελέτης, δήλωσε: «Η μελέτη μας δείχνει ότι τα υψηλά επίπεδα σωματιδίων από τις σόμπες βλάπτουν τους αναπνευστικούς ιστούς. Γνωρίζουμε ότι η καύση ξύλου στο σπίτι εκπέμπει επιβλαβή ατμοσφαιρική ρύπανση τόσο σε εσωτερικούς όσο και σε εξωτερικούς χώρους, συμπεριλαμβανομένων γνωστών καρκινογόνων ουσιών».
Τα ευρήματα υποδηλώνουν ότι η μόδα για τις ξυλόσομπες, που συχνά διατίθενται στο εμπόριο ως φιλικές προς το περιβάλλον, θα μπορούσε να οδηγήσει σε ένα κρυφό πρόβλημα υγείας.
Στη Βρετανία, ο αριθμός των σπιτιών στο Ηνωμένο Βασίλειο με καυστήρες ξύλου αυξήθηκε από 9,4% το 2022 σε 10,3% το 2024.
Τα οικιακά στερεά καύσιμα – κυρίως ξύλο αλλά και άνθρακας που καίγεται σε σόμπες και τζάκια – παράγουν τώρα το ένα πέμπτο της πιο επικίνδυνης ρύπανσης από λεπτά σωματίδια της χώρας, γνωστή ως PM2.5.
Αυτό είναι πενταπλάσιο από την ποσότητα που παράγεται από τις εξατμίσεις των οχημάτων.
Έρευνα σε φτωχότερες χώρες, όπου ο καπνός του ξύλου σε εσωτερικούς χώρους χρησιμοποιείται ευρέως για μαγείρεμα και θέρμανση, έχει ήδη δείξει σαφείς δεσμούς με το άσθμα, τη χρόνια αποφρακτική πνευμονοπάθεια (ΧΑΠ) και τον καρκίνο του πνεύμονα.
Αλλά αυτή είναι η πρώτη μεγάλης κλίμακας μελέτη σε μια πλούσια χώρα που δείχνει παρόμοια αποτελέσματα.
AP/Petar Petro
Η καθηγήτρια Ane Johannessen, επικεφαλής της ομάδας εμπειρογνωμόνων της Ευρωπαϊκής Πνευμονολογικής Εταιρείας για την επιδημιολογία και το περιβάλλον, η οποία δεν συμμετείχε στη μελέτη, δήλωσε: «Στην Ευρώπη, βλέπουμε μια αυξανόμενη τάση για τη χρήση ξυλόσομπων στο σπίτι.
«Έρευνα σε άλλα μέρη του κόσμου, όπου χρησιμοποιείται παραδοσιακή καύση ξύλου στο σπίτι, έδειξε ότι αυτό είναι επιβλαβές και προκαλεί άσθμα, ΧΑΠ και καρκίνο του πνεύμονα.
«Αυτά τα ευρήματα υποδηλώνουν ότι οι καυστήρες ξύλου που χρησιμοποιούνται στα ευρωπαϊκά σπίτια μπορεί να έχουν παρόμοια αποτελέσματα και θα πρέπει να θεωρούνται πιθανός περιβαλλοντικός παράγοντας κινδύνου κατά την αξιολόγηση της αναπνευστικής υγείας, ειδικά σε ασθενείς με ανεξήγητη μείωση της πνευμονικής λειτουργίας ή χρόνια αναπνευστικά συμπτώματα.
«Οι νέοι ευρωπαϊκοί καυστήρες ξύλου οικολογικού σχεδιασμού θεωρούνται γενικά καθαρότεροι και ασφαλέστεροι από τις πιο παραδοσιακές ξυλόσομπες.
«Αλλά πολλά ευρωπαϊκά σπίτια εξακολουθούν να χρησιμοποιούν παλαιότερους καυστήρες ξύλου και ακόμη και οι νεότερες σόμπες μπορεί να μην είναι εντελώς ακίνδυνες.
«Οι άνθρωποι πρέπει να γνωρίζουν ότι αυτές οι σόμπες θα μπορούσαν να βλάψουν αυτούς και τις οικογένειές τους και οι γιατροί θα πρέπει να ρωτούν τους ασθενείς τους για το αν χρησιμοποιούν σόμπες στο σπίτι».
Οι ειδικοί στον τομέα της υγείας προειδοποιούν ότι τα παιδιά, των οποίων οι πνεύμονες εξακολουθούν να αναπτύσσονται, και οι ηλικιωμένοι, που μπορεί να έχουν ήδη μειωμένη αναπνευστική ικανότητα, διατρέχουν ιδιαίτερο κίνδυνο.
Στις ΗΠΑ, οι ρυθμιστικές αρχές έχουν εκφράσει παρόμοιες ανησυχίες.
Τα στοιχεία του NHS δείχνουν ότι οι εισαγωγές στα νοσοκομεία για κρίσεις άσθματος και άλλα οξέα αναπνευστικά προβλήματα έχουν επίσης αυξηθεί μεταξύ των ατόμων κάτω των 50 ετών στη Βρετανία την τελευταία δεκαετία, με την ατμοσφαιρική ρύπανση να αποτελεί βασικό παράγοντα.
Η νέα έρευνα, που χρηματοδοτείται από το Wellcome Trust, είναι παρατηρητική και δεν έχει ακόμη αξιολογηθεί από ομοτίμους.
Ακτιβιστές και ειδικοί στον τομέα της υγείας έχουν ζητήσει σκληρότερη δράση, προτρέποντας τη σταδιακή κατάργηση των νέων σόμπων μέσα στα επόμενα χρόνια και την απαγόρευση της μη απαραίτητης καύσης έως τη δεκαετία του 2030.
Το Βασιλικό Κολλέγιο Παιδιατρικής και Παιδικής Υγείας πίεσε για τη σταδιακή κατάργηση των καυστήρων ξύλου στις αστικές περιοχές για την προστασία των παιδιών, ενώ οι γιατροί στη Σκωτία και οι περιβαλλοντικοί φορείς υγείας ζήτησαν την απαγόρευση νέων εγκαταστάσεων στις αστικές περιοχές.
Οι ρυθμιστικές αρχές δέχονται αυξανόμενη πίεση να ακολουθήσουν το παράδειγμά τους, εν μέσω προειδοποιήσεων ότι ακόμη και τα σύγχρονα μοντέλα «οικολογικού σχεδιασμού» δεν είναι ακίνδυνα
