Καθώς το καλοκαίρι κορυφώνεται και οι παραλίες γεμίζουν, η επαφή με τον ήλιο αυξάνεται και μαζί της αυξάνεται και o καρκίνος του δέρματος. Αν και για πολλούς το μαύρισμα παραμένει συνώνυμο της ξεγνοιασιάς και της καλοκαιρινής λάμψης, στην πραγματικότητα αποτελεί ένδειξη βλάβης στο DNA των κυττάρων του δέρματος.
Η μόδα του μαυρίσματος μπορεί να ξεκίνησε τον 20ό αιώνα με την Κοκό Σανέλ, αλλά σήμερα γνωρίζουμε καλά τις συνέπειες της υπερβολικής έκθεσης στην υπεριώδη ακτινοβολία όπως είναι η φωτογήρανση, οι μεταλλάξεις και, σε πολλές περιπτώσεις ο καρκίνος.
Η πραγματικότητα με αριθμούς
Σύμφωνα με τα τελευταία στοιχεία, σχεδόν 20% του παγκόσμιου πληθυσμού θα διαγνωστεί κάποια στιγμή με καρκίνο του δέρματος. Από τα περιστατικά αυτά, το 80% αφορά βασικοκυτταρικό καρκίνωμα, το 15% ακανθοκυτταρικό, και μόλις το 4% μελάνωμα τη σοβαρότερη μορφή της νόσου. Ωστόσο, ακόμη κι αυτό το μικρό ποσοστό μελανώματος αντιστοιχεί σε 132.000 περιπτώσεις ετησίως, ενώ τα υπόλοιπα είδη ξεπερνούν τα 3 εκατομμύρια παγκοσμίως.
Η κύρια αιτία σε συντριπτικό ποσοστό (90%) είναι η έκθεση στον ήλιο. Αντηλιακά, καπέλα, προστατευτικά ρούχα και σκιά τις μεσημεριανές ώρες είναι τα βασικά μέσα προστασίας — αλλά όχι απόλυτα επαρκή αν δεν συνοδεύονται από συνετή συμπεριφορά.
Αυξάνονται τα κρούσματα, μειώνονται οι θάνατοι
Παρά την αύξηση των νέων διαγνώσεων, η θνησιμότητα από μελάνωμα παρουσιάζει σταθερή μείωση. Ειδικότερα, στις ΗΠΑ, την τελευταία δεκαετία η θνησιμότητα μειώθηκε κατά 5% στους κάτω των 50 ετών και κατά 3% στους άνω των 50. Η πρόοδος οφείλεται στις βελτιωμένες θεραπείες, στην ευρύτερη ενημέρωση του κοινού, αλλά και στην έγκαιρη διάγνωση.
Στην Ευρώπη, η Ελλάδα, η Ιταλία και η Ισπανία σημειώνουν αύξηση των περιστατικών, σε αντίθεση με τις βόρειες χώρες (Νορβηγία, Σουηδία, Δανία), όπου οι δείκτες παραμένουν χαμηλοί. Στην κορυφή των παγκόσμιων στατιστικών βρίσκεται η Αυστραλία, με πάνω από 1000 κρούσματα ανά 100.000 κατοίκους.
Στην Ελλάδα, οι εκτιμήσεις δείχνουν 2,2 νέα περιστατικά μελανώματος και 0,9 θανάτους ανά 100.000 κατοίκους ετησίως, με σαφή αυξητική τάση, κυρίως λόγω της μεγάλης ηλιοφάνειας και της χρόνιας έκθεσης στον ήλιο — ιδίως για επαγγελματικές ομάδες.
Πού εμφανίζονται τα μελανώματα
Η κατανομή του μελανώματος διαφέρει ανά φύλο:
-
Στις γυναίκες, εμφανίζεται πιο συχνά στα πόδια, και ιδιαίτερα στις γάμπες.
-
Στους άνδρες, είναι συχνότερο στον κορμό, κυρίως στην πλάτη, αλλά και στο κεφάλι και τον τράχηλο.
Πρόληψη και έγκαιρη διάγνωση σώζουν ζωές
Όπως τονίζει ο καθηγητής Δερματολογίας του ΕΚΠΑ κ. Αλέξανδρος Κατούλης, η επιβίωση στο στάδιο 1 ξεπερνά το 90%, ενώ στο στάδιο 2 κυμαίνεται μεταξύ 45% και 77%. Στο στάδιο 3 (λεμφαδένες) κυμαίνεται μεταξύ 27-70%, ενώ στο στάδιο 4 (μεταστάσεις) περιορίζεται περίπου στο 20%.
Αξιοσημείωτο είναι ότι μία καθυστέρηση στη θεραπεία κατά έναν μήνα αυξάνει τον κίνδυνο θανάτου κατά 5%, ενώ καθυστέρηση 4 μηνών τον αυξάνει κατά 41%. Παρ’ όλα αυτά, το 47% των ασθενών καθυστερεί να ξεκινήσει θεραπεία για 3-6 μήνες, με το 14% να περιμένει πάνω από έναν χρόνο.
Η έγκαιρη διάγνωση, λοιπόν, είναι καθοριστική. Η παρακολούθηση των σπίλων (ελιών) στο σώμα, οι αλλαγές στο χρώμα, στο σχήμα ή στην υφή, πρέπει να μας οδηγήσουν άμεσα σε επίσκεψη στον δερματολόγο. Η δερματοσκόπηση, η ψηφιακή χαρτογράφηση και η ολόσωμη φωτογράφηση είναι πολύτιμα εργαλεία έγκαιρης διάγνωσης.
Ο καρκίνος του δέρματος είναι από τις πιο διαδεδομένες μορφές καρκίνου, αλλά ταυτόχρονα και από τις πλέον ιάσιμες, όταν εντοπίζεται έγκαιρα. Η ευαισθητοποίηση, η πρόληψη και η τακτική δερματολογική εξέταση είναι τα σημαντικότερα όπλα μας.
Και όσο η μόδα του μαυρίσματος εξακολουθεί να δελεάζει, ας θυμόμαστε ότι η υγεία του δέρματος δεν πρέπει να θυσιάζεται στον βωμό της αισθητικής.
