Σύνταξη – επιμέλεια: Στέλιος Βασιλούδης
Η Neoplants λέει ότι το φυτό της έχει ανώτερες ιδιότητες καθαρισμού, όμως θα χρειαστούν πολλές από αυτές για να πετύχει τον στόχο της.
Σε ένα παλιό εργοστάσιο υποδημάτων στα περίχωρα του Παρισιού, πίσω από μια βαριά πόρτα, διαμορφώνεται η νέα ζωή. Ένα σύνολο μηχανών PCR πολλαπλασιάζει τα μόρια του φυτικού DNA κατά εκατοντάδες δισεκατομμύρια, κάθε λίγες ώρες. Μέσα σε έναν αστραφτερό, λευκό θάλαμο, μικροσκοπικά σμαραγδένια βλαστάρια που αναπτύσσονται απο μεμονωμένα κύτταρα, ξεδιπλώνονται σε χιλιοστά, μέσα σε διάστημα μηνών.
«Είναι σαν το ιδανικό όνειρο ενός βιολόγου», λέει ο Patrick Torbey, επικεφαλής τεχνολογίας της Neoplants, μιας παριζιάνικης startup που ποντάρει πολλά εκατομμύρια δολάρια στον αέρα που αναπνέουμε. Ο Torbey παίρνει στα χέρια του ένα από τα μικρά πλαστικά δοχεία από το εσωτερικό του θαλάμου και κοιτάζει με θαυμασμό το πράσινο δημιούργημά του: Φωλιασμένο σε ένα θρεπτικό μέσο που μοιάζει με ζελέ, μοιάζει με καναπεδάκι – ή ενδεχομένως, με το μέλλον.
Αυτό είναι το Neo P1 – ένα γενετικά τροποποιημένο φυτό εσωτερικού χώρου που η εταιρεία ισχυρίζεται ότι θα μπορούσε να βοηθήσει στην καταπολέμηση της ρύπανσης του αέρα εσωτερικών χώρων. Το P1 είναι μια τροποποιημένη μορφή χρυσού πόθου – ευρύτερα γνωστό ως «κισσός του διαβόλου» – ένα από τα πανταχού παρόντα και πιο ευκολόχρηστα φυτά εσωτερικού χώρου στον κόσμο. Αν και οι κιτρινοπράσινες αποχρώσεις του φαίνονται γνωστές, το DNA του P1 έχει τροποποιηθεί για να ενισχύσει την ικανότητά του να αφαιρεί πτητικές οργανικές ενώσεις (VOCs) από τον αέρα, όπως φορμαλδεΰδη, βενζόλιο, τολουόλιο, αιθυλοβενζόλιο και ξυλόλιο, που είναι διαδεδομένες στους εσωτερικούς χώρους.
Αυτές οι γενετικές προσαρμογές – ιδιαίτερα στην περίπτωση του P1 – επιτρέπουν επίσης στο φυτό να μετατρέπει τις πτητικές οργανικές ενώσεις που απορροφά σε ουσίες όπως υδατάνθρακες και CO2 – τις οποίες μπορεί να χρησιμοποιήσει για να συνεχίσει να αναπτύσσεται. Μόλις ξεπεράσει τη φάση της αναπτυξης σε άγαρ, το P1 θα φυτευτεί σε χώμα εμπλουτισμένο με ένα κοινό πρόσθετο κηπουρικής σε μια γλάστρα που έχει σχεδιαστεί να μεγιστοποιεί τη ροή του αέρα. Θα πωλείται με ένα πακέτο τριών Power Drops (βακτήρια που θα προστίθενται στο χώμα κάθε μήνα για να βοηθούν το φυτό να μεταβολίσει τις ουσίες που απορροφά). Πρόκειται να κυκλοφορήσει στην αγορα αργότερα αυτό το έτος και η τιμή του υπολογίζεται σε 179 δολ – περίπου 10 φορές το κόστος ενός συνηθισμένου φυτού χρυσός πόθος ή συγκρίσιμο με αυτό ενός καθαριστή αέρα HEPA της Honeywell.
Μέχρι στιγμής, ο Torbey (ο οποίος έχει διδακτορικό στην επεξεργασία γονιδιώματος) και ο συνεργάτης του Lionel Mora, πρώην πωλητής προϊόντων της Google, έχουν συγκεντρώσει 20 εκατομμύρια δολάρια σε επιχειρηματική χρηματοδότηση από εταιρείες όπως η True Ventures και η Collaborative Fund.
Μεγάλο μέρος των χρημάτων έχει διατεθεί για τον εξοπλισμό του νέου χώρου της Neoplants στη βόρεια πλευρά της γαλλικής πρωτεύουσας. Τα τελευταία δύο χρόνια, ο χώρος καθαρίστηκε επιμελώς, βάφτηκε με άσπρο χρώμα και εξοπλίστηκε με κάθε gadget που θα μπορούσε να φανταστεί ο Torbey. Υπάρχουν φασματόμετρα μάζας, θάλαμοι καπνού καθως και θάλαμοι ανάπτυξης των φυτών. Οι μαγνητικοί αναδευτήρες λειτουργούν δίπλα σε ντουλάπια που φιλοξενουν γυάλινες φιάλες και δισκους Petri.
Υπάρχουν δύο δωμάτια των οποίων το εσωτερικό είναι επικαλυμμένο με ένα πρασινωπό, μη προσροφητικό υλικό (που σημαίνει ότι οι οργανικές ενώσεις δεν θα κολλήσουν σε αυτό). Στους επόμενους μήνες, θα χρησιμοποιηθούν για να μιμηθούν τα υπνοδωμάτια, για μια πιο ακριβή μέτρηση του πόσο καλά το Neo P1 αφαιρεί τις τοξίνες από τον αέρα. Η πρόταση της Neoplants είναι πράγματι ελκυστική: πρακτικός συνδυασμός ενος ωραίου αντικειμένου, το οποίο φέρνει χαρά στα σπίτια των ανθρώπων (φυτά εσωτερικού χώρου), με μια λύση για μια από τις μεγαλύτερες υπαρξιακές προκλήσεις που αντιμετωπίζει η ανθρωπότητα γενικά (σιγά σιγά πνίγεται μέχρι θανάτου από ρύπους). Όμως, η διαδικασία για να αποδειχθεί ότι λειτουργεί πραγματικα είναι πραγματικά ακανθώδης.
Αν περιηγηθεί κανείς σε καταστήματα φυτών μπορεί να συναντήσει (στα περισσότερα) την υπόσχεση για καθαρό αέρα: κρίνοι της ειρήνης και φίδια κισσών με μικρές ετικέτες – σε απαλές μπλε ή λευκές αποχρώσεις η κάποιο άλλο χρώμα που υποδηλώνει αγνότητα – που τον πληροφορούν ότι: «Αυτό το φυτό καθαρίζει τον αέρα σας». Η Patch για παράδειγμα, ένας δημοφιλής διαδικτυακός λιανοπωλητής, δεσμεύει μια ολόκληρη ενότητα του ιστότοπού της για «φυτά εσωτερικού χώρου που καθαρίζουν τον αέρα». Ένα άλλο διαδικτυακό ανθοπωλείο, η Plantler, προσφέρει το πακέτο Air So Pure με φυτά αράχνης, φοίνικες και φτέρες.
Μεγάλο μέρος της υποστήριξης για αυτές τις προσπάθειες μάρκετινγκ ξεκίνησε το 1989, όταν η NASA συνεργάστηκε με την Associated Landscape Contractors of America για να αξιολογήσει την ικανότητα των φυτών εσωτερικού χώρου να απομακρύνουν τις τοξίνες από τον αέρα. Η πειραματική μελέτη περιελάμβανε την τοποθέτηση φυτών εσωτερικού χώρου σε ένα σφραγισμένο θάλαμο στον οποίο στη συνέχεια διοχετευονταν ρύποι επι ώρες ή ημέρες. Η προκύψασα Μελέτη Καθαρού Αέρα ανέφερε ότι, τα φυτά εσωτερικού χώρου θα μπορούσαν να απορροφήσουν ορισμένους ρύπους – συμπεριλαμβανομένων των πτητικών οργανικών ενώσεων όπως το βενζόλιο, η φορμαλδεΰδη και το τριχλωροαιθυλένιο. Λιγότερο διαφημισμενο ήταν το γεγονός ότι αυτά τα αποτελέσματα – ως επί το πλείστον – δεν μπορούσαν να επιτευχθούν στα σπίτια στα οποία συχνά τοποθετούνται αυτά τα φυτά. Οι ερευνητές παραδέχτηκαν ότι δεν ήταν ακριβής αναπαραγωγή των κανονικών συνθηκών φυτών εσωτερικού χώρου. Αυτό όμως, δεν εμπόδισε πολλούς ερευνητές έκτοτε να διεξάγουν σχεδόν ακριβώς το ίδιο πείραμα.
Το 2019, ερευνητές στο Πανεπιστήμιο Drexel κατέληξαν στο συμπέρασμα ότι, προκειμένου τα αποτελέσματα – που μετρήθηκαν σε αυτά τα πειράματα θαλάμου – να αναπαραχθούν σε οποιαδήποτε βιώσιμη κλίμακα και να ταιριάξουν ακόμη και με τον ρυθμό απομάκρυνσης τοξινών που έχει ήδη επιτευχθεί ανοίγοντας απλώς ένα παράθυρο, χρειάζονταν 10 – 1.000 φυτά ανά τετραγωνικό μέτρο.
Ο Richard Corsi, κοσμήτορας του Κολλεγίου Μηχανικών στο UC Davis, διαφωνεί με αυτό που αποκαλεί «μελέτες μικρών γυάλινων θαλάμων». Το θέμα, λέει, είναι ότι για να πάρουν τα αποτελέσματά τους οι ερευνητές υπερβάλλουν στην ποσότητα αέρα που θα κυκλοφορούσε ποτέ πάνω από ένα φυτό υπό κανονικές συνθήκες. Η τυπική μέτρηση της βιομηχανίας για την αποτελεσματικότητα των φίλτρων αέρα είναι ο ρυθμός παροχής καθαρού αέρα ή CADR, ο οποίος συνδυάζει ξεχωριστές μετρήσεις για τη ροή αέρα και την αποτελεσματικότητα της απομάκρυνσης των σωματιδίων. Η ιδέα είναι ότι, συνδυάζοντας αυτές τις μετρήσεις σε μια ενιαία μονάδα μέτρησης, οι καταναλωτές είναι λιγότερο πιθανό να παραπλανηθούν, για παράδειγμα, από ένα φίλτρο αέρα που είναι απίστευτα αποτελεσματικό στην απομάκρυνση των τοξινών, αλλά μόνο για μια μικρή ποσότητα αέρα.
Χρησιμοποιώντας δεδομένα από προηγούμενες φυτικές μελέτες και υπολογισμούς που βασίζονται στο καλύτερο σενάριο για το CADR, ο Corsi λέει ότι ένα υπνοδωμάτιο περίπου 60 τετραγωνικών μέτρων θα χρειαζόταν έως και 315 μεμονωμένα φυτά για να μειώσει τα επίπεδα φορμαλδεΰδης (και άλλων VOCs) κατά 50%. Για να επιτευχθεί μείωση κατα 90% θα απαιτούνταν περισσότερα από 2.800 φυτά. Αν κλιμακώσει κανείς το μεγεθος σε ένα ολόκληρο διαμέρισμα ή σπίτι καταληγει σε μια πυκνή ζούγκλα.
Είναι λοιπόν καλύτερα τα γενετικά τροποποιημένα φυτά εσωτερικού χώρου της Neoplants; Τα φυλλαδια πωλήσεων της εταιρείας αναφέρονται στη μελέτη του 1989 και ισχυρίζονται ότι το Neo P1 είναι «30 φορές καλύτερο από τα κορυφαία εργοστάσια της NASA», όταν πρόκειται για την αφαίρεση πτητικών οργανικών ενώσεων. Όμως, αυτή ήταν μια εργαστηριακή μελέτη: Η Neoplants διοχέτευσε φορμαλδεΰδη, βενζόλιο, τολουόλιο και ξυλόλιο πάνω σε ένα δείγμα P1 που βρισκόταν μέσα σε έναν γυάλινο θάλαμο 35 λίτρων και στη συνέχεια συνέκρινε τα αποτελέσματα. Οι δοκιμές σε κανονικά σπίτια δεν έχουν ακόμη δώσει αξιόπιστα αποτελέσματα, αλλά η ελπίδα είναι ότι το νέο εργαστήριο, με τα ειδικά σχεδιασμένα μη προσροφητικά δωμάτια, θα επιτρέψει περισσότερες δοκιμές σε συνθήκες πιο κοντα στην πραγματική ζωή, στο μέλλον.
Προς το παρόν, δεν υπάρχει καμία μέτρηση CADR για σύγκριση του P1 με μηχανικούς καθαριστές αέρα. Αντίθετα, η Neoplants προσφέρει ένα «CADR ανα βάρος» που αντικατοπτρίζει τα ποικίλα μεγέθη διαφορετικών φυτών. Ακόμα κι αν το Neo P1 είναι 30 φορές καλύτερο από ένα παραδοσιακό φυτό εσωτερικού χώρου, θα χρειαστουν πολλά από αυτά για να καθαρίσει κανεις τον βρώμικο αέρα.
Μια νέα μονάδα μέτρησης μπορεί να απαιτηθεί για αυτήν την κατηγορία προϊόντων, λεει ο Mora, επειδή τα φυτά – σε αντίθεση με τους παραδοσιακούς καθαριστές αέρα – δεν ενεργοποιούνται και δεν απενεργοποιούνται (αν και έχουν εκτεταμένες περιόδους αδράνειας τα περισσότερα χρόνια). Η Neoplants έχει προσλάβει δύο άτομα για να επινοήσουν μια τέτοια μονάδα μέτρησης, η οποία να ταιριάζει καλύτερα στους σκοπούς της.
Αυτήν τη στιγμή, το NeoP1 εκπροσωπείται από μικροσκοπικούς βλαστούς που αναπτύσσονται σε δίσκους και βρίσκονται αποθηκευμένοι σε θαλάμους ανάπτυξης. Χρειάζονται έξι μήνες για να μετατραπει κάθε φυτό από ένα μόνο κύτταρο σε ένα βλαστό, ύψους μερικων εκατοστών. Ωστόσο, πάνω απο 30.000 άτομα έχουν εγγραφεί στη λίστα αναμονής μέσω του ιστότοπου της Neoplants. Τα ενδιαφερόμενα μέρη περιλαμβάνουν ξενοδόχους και εργολάβους ακινήτων. Ο Mora κλείνει συμφωνίες με καλλιεργητές στη Φλόριντα που θα μπορούσαν να αναπαράγουν τα φυτά της Neoplants, σε κλίμακα. Οι ΗΠΑ, όπου η ρυθμιστική διαδικασία για την εκκαθάριση γενετικά τροποποιημένων προϊόντων είναι πιο απλή, θα είναι η αγορά εκκίνησης της Neoplants.
Η μετακόμιση στο εργαστήριο δεν έχει ακόμη ολοκληρωθεί αλλά οι νέες εγκαταστάσεις θα επιτρέψουν στον Mora και τον Torbey να κάνουν πιο αυστηρές, ρεαλιστικές δοκιμές. Το Neo P2 βρίσκεται ήδη στα σκαριά και η επιχείρηση διερευνά το πώς η τεχνολογία επεξεργασίας γονιδίων της θα μπορούσε να χρησιμοποιηθεί στη δέσμευση άνθρακα ή τη φυτοαποκατάσταση, που αφορά τη χρήση φυτών, για απορρόφηση τοξινών από μολυσμένα περιβάλλοντα.
Η εταιρεία στηρίζεται στην υπομονή και μια μεγάλη δόση πίστης – οι πράσινοι βλαστοί χρειάζονται χρόνο για να αναπτυχθούν. «Θα είναι η πρώτη φορά στην ιστορία που υπάρχει τέτοιο προϊόν», λέει ο Mora. «Οι πρώτοι υπολογιστές, δεν ήταν και τόσο υπέροχοι. Όμως ήταν επαναστατικοί».
Πηγή: Wired
