Το 1987, ο O. Günay, ανακάλυψε τυχαία ένα σπουδαίο αρχαιολογικό εύρημα, οργώνοντας το χωράφι του στην περιοχή Yurtlak, λίγα χιλιόμετρα δυτικά της πόλης Ερζίν στην τουρκική επαρχία Χατάι, με πρωτεύουσα την Αντιόχεια.
Το αξιοσημείωτο εύρημα, μία στήλη από βασάλτη που καταγράφηκε με αριθμό 17183 στο αρχαιολογικό μουσείο της Χατάι, είναι σπασμένο στα δύο, ωστόσο διατηρεί ακέραιη την ιστορική και καλλιτεχνική του αξία, προσφέροντας πολύτιμα στοιχεία για τις αρχαίες μυθολογίες.
Η στήλη του Ερζίν και ο συμβολισμός της
Η στήλη του Ερζίν, στη βάση της έχει μια προεξοχή, γεγονός που μαρτυρά πως, αρχικά στηριζόταν οριζόντια πάνω σε βάθρο, στοιχείο που εμπλουτίζει το αρχιτεκτονικό της πλαίσιο.
Με την προεξοχή, έχει το εντυπωσιακό ύψος των 0.96 μέτρων, ενώ σε πλάτος φτάνει τα 0.46 μέτρα και έχει πάχος 0.16 μέτρα.
Η πρόσθια όψη της στήλης, απεικονίζει ένα πολύ φθαρμένο ανάγλυφο του θεού της Καταιγίδας στη χαρακτηριστική του στάση, να στέκεται επιβλητικά πάνω σ’ έναν ταύρο.
Στο αριστερό του χέρι, κρατά έναν διπλό πέλεκυ, σύμβολο της δύναμης και της εξουσίας, ενώ στο δεξί του χέρι κραδαίνει μια αστραπή, αναπαριστώντας τη θεϊκή σύνδεση με τις καταιγίδες και τον καιρό.
Ο Θεός της Καταιγίδες
Το μοναδικό στοιχείο της μορφής είναι πως αρπάζει ένα φίδι από τον λαιμό, μια απόκλιση από τις παραδοσιακές αναπαραστάσεις του θεού της Καταιγίδας.
Το σώμα του φιδιού, τυλίγεται γύρω από τον θεό, με την ουρά του να ορθώνεται προς τα πάνω στην αριστερή πλευρά, υποδηλώνοντας μία δυναμική πάλη ανάμεσα στις δύο μορφές.
Η σκηνή, είναι πιθανόν να αναπαριστά την πάλη του θεού της καταιγίδας με το ερπετό, μοτίβο που απαντά τόσο στην μυθολογία της Ανατολίας, όσο και της Συρίας.
Η πάλη ανάμεσα στον θεό της Καταιγίδας και το ερπετό, είναι ένα επανεμφανιζόμενο θέμα στους μύθους της αρχαίας Εγγύς Ανατολής, συμβολίζοντας τη σύγκρουση ανάμεσα στην τάξη και το χάος.
Κοινά μυθολογικά μοτίβα των Χουρριτών και των Χετταίων
Στον χουρριτικό μύθο του Χεντάμου, ένα γιγάντιο ερπετό με το όνομα Χεντάμου, ζει στον ωκεανό και, τελικά κατατροπώνεται από τον θεό της Καταιγίδας, ο οποίος συνδέεται με τη γονιμότητα και τη βροχή.
Παρομοίως, ο μύθος του οφιδωτού δράκου των Χετταίων, ο Illuyanka, μιλά για ένα ερπετό που πρέπει να εξολοθρεύσει ο θεός της καταιγίδας, αναδεικνύοντας τη σημασία του συγκεκριμένου μοτίβου στην μυθολογία της περιοχής.
Ενσάρκωση των στοιχείων της φύσης
Πάνω από τον θεό της Καταιγίδας, διακρίνεται ένα μερικώς κατεστραμμένο σύμβολο σε δίσκο με έναν φτερωτό ήλιο, το οποίο τονίζει τη θεϊκή υπόστασή του και τη σύνδεση με τις ουράνιες δυνάμεις.
Η συγκεκριμένη εικονογραφία είναι σημαντική καθώς συνδέει τον θεό της Καταιγίδας με ηλιακές θεότητες, μια κοινή πρακτική σε αρχαίους πολιτισμούς όπου οι θεοί ενσάρκωναν πολλές πτυχές της φύσης.
Η παρουσία του δίσκου και τον φτερωτό ήλιο, υποδηλώνει την πιθανή σύνδεση με την μεταγενέστερη ελληνική μυθολογία, όπου εμφανίζονται παρόμοια μοτίβα, ειδικά στην αναπαράσταση των θεών όπως ο Ήλιος και ο Απόλλωνας.
Ειδικοί χρονολογούν την στήλη μεταξύ του 9ου και του 8ου αιώνα π.Χ., ανάγοντάς την σε μια σημαντική περίοδο της αρχαίας ιστορίας, η οποία χαρακτηρίζεται από την άνθιση του πολιτισμού των Χετταίων και των αλληλεπιδράσεών του με τους γειτονικούς πολιτισμούς.
Οι Χετταίοι, είναι γνωστοί για την πλούσια μυθολογία και το περίπλοκο πάνθεόν τους, ενώ η στήλη είναι ένα πολύτιμο τεχνούργημα που ρίχνει φως στις πεποιθήσεις και τις καλλιτεχνικές εκφράσεις τους.
Η μετάβαση από τα μυθολογικά θέματα των Χετταίων στον ελληνικό πολιτισμό, είναι ιδιαίτερα αξιοσημείωτη, καθώς αναδεικνύει τις πολιτιστικές αλληλεπιδράσεις της περιοχής στο πέρασμα των αιώνων.
H ανακάλυψη της στήλης του Ερζίν, τονίζει τη σημασία της αρχαιολογικής μελέτης για την αποκάλυψη του πλούσιου μωσαϊκού της ανθρώπινης ιστορίας.
Κάθε τεχνούργημα αφηγείται μια ιστορία, όπως και η στήλη.
Προσκαλεί να αναλογιστούμε τις πεποιθήσεις, τους αγώνες και τα καλλιτεχνικά επιτεύγματα των προγόνων μας, θυμίζοντάς μιας τη διαχρονική κληρονομιά των αρχαίων πολιτισμών. Όσο οι ακαδημαϊκοί και οι λάτρεις της ιστορίας, εμβαθύνουν στη σημασία των ευρημάτων αυτών, θυμόμαστε πάντα την αλληλεπίδραση της ανθρώπινης εμπειρίας στον χρόνο και τον χώρο.
Η στήλη του Ερζίν ξεχωρίζει, ως ένας δίαυλος ανάμεσα στο παρελθόν και το παρόν, αποτελώντας έμπνευση να σκεφτούμε τα αφηγήματα και τους μύθους που έχουν διαπλάσει την κοσμοαντίληψή μας μέχρι σήμερα.
Η αδιάλειπτη μελέτη τεχνουργημάτων όπως είναι η στήλη του Ερζίν, εμπλουτίζει τη γνώση μας για τις αρχαίες κοινωνίες, ενώ μας εμπνέει να θαυμάσουμε τις περιπλοκότητες της ανθρώπινης πίστης και δημιουργικότητας στο διάβα της ιστορίας.
Όσο εξερευνούμε τις συνδέσεις ανάμεσα στις μυθολογίες των Χετταίων και των Ελλήνων, μπορούμε να εκτιμήσουμε τους τρόπους με τους οποίους οι αρχαίοι αντιλαμβάνονταν τον κόσμο και τις θεϊκές δυνάμεις που επηρέαζαν τη ζωή τους.
Τέλος, η στήλη του Ερζίν, δεν είναι ένα ακόμη τεχνούργημα.
Είναι η απόδειξη που μαρτυρά τις πλούσιες μυθολογικές παραδόσεις της αρχαίας Εγγύς Ανατολής και της διαχρονικής της επιρροής στους μεταγενέστερους πολιτισμούς, ανάμεσα στους οποίους και στον Ελληνικό.
Τα θέματα του αγώνα, της εξουσίας, της θείας μεσολάβησης που απεικονίζονται στη στήλη, παραμένουν αναλλοίωτα στον χρόνο, θυμίζοντάς μας τη συλλογική ανθρώπινη εμπειρία της πάλης με τα στοιχεία της φύσης και το άγνωστο.
Όσο συνεχίζουμε να αποκαλύπτουμε και να μελετούμε τα τεχνουργήματα αυτά, εμπλουτίζουμε την κατανόηση του παρελθόντος και της σχέσης του με το παρόν και το μέλλον.
