Η ιστορική πόλη της Ακυληίας, στη βορειοανατολική Ιταλία, έγινε το σημείο μίας συναρπαστικής αρχαιολογικής ανακάλυψης – κοντά στην πόλη Monastero.
Στη διάρκεια κατασκευαστικών έργων για τη δημιουργία ενός ποδηλατοδρόμου κατά μήκος της Via Gemina, στο πλαίσιο του ευρωπαϊκού προγράμματος για τη νέα γενιά και του σχεδίου και την ανάκαμψη και ανθεκτικότητα της Ιταλίας (PNRR), ήρθαν στο φως συμπλέγματα οικιών και χώρων παραγωγής, προσφέροντας πολύτιμα στοιχεία για την ανάπτυξη και την οργάνωση της Ακυληίας κατά τη Ρωμαϊκή και την ύστερη εποχή της αρχαιότητας.
Το αρχαιολογικό έργο ανέθεσε το Συμβούλιο της πόλης της Ακυληίας στην αρχαιολογική εταιρεία ArcheoTest s.r.l., υπό την εποπτεία του Dario Gaddi, επικεφαλής αρχαιολόγου του εγχειρήματος και της Serena Di Tonto, από την Soprintendenza Archeologia, Belle Arti e Paesaggio del Friuli Venezia Giulia.
Οι εργασίες ξεκίνησαν τον Ιανουάριο του τρέχοντος έτους, αρχικά με 12 διερευνητικές έρευνες που επιβεβαίωσαν την ύπαρξη σημαντικών ευρημάτων στη βόρεια περιοχή της Via Gemina. Αυτή η περιοχή, που είχε ήδη μελετηθεί τον 19ο αιώνα, παρουσίαζε έντονο αρχαιολογικό ενδιαφέρον, με αποτέλεσμα οι αρχές διατήρησης της πολιτιστικής κληρονομιάς να ζητήσουν μια βαθύτερη και ευρύτερη ανασκαφή για να εξακριβώσουν τόσο το μέγεθος όσο και την ηλικία των υπολειμμάτων που βρέθηκαν.
Μία από τις πιο σημαντικές ανακαλύψεις, ήταν μία κατοικία της ρωμαϊκής εποχής, η οποία είχε ακόμη έναν τομέα από το περιστύλιο ή την μικρή στοά που περιέβαλλε έναν εσωτερικό κήπο, ή προαύλιο, τυπικό της ρωμαϊκής οικιστικής αρχιτεκτονικής. Το κτίριο, μέσα από τις διάφορες φάσεις της κατοίκησής του, φαίνεται να εξυπηρέτησε διάφορους σκοπούς: αρχικά παραγωγικό και αργότερα, στη ύστερη αρχαιότητα, στην ύστερη περίοδο της αρχαιότητας, ήταν ένας χώρος σχετικός με τη γεωργία.
Εικάζεται ότι, η τελική αυτή φάση συνδέεται με το κοντινό μοναστήρι, υποδηλώντας την εξέλιξη της χρήσης της έκτασης ανά τους αιώνες.
Ανακάλυψαν συστήματα αποστράγγισης βασισμένα σε αμφορείς, καθώς και θραύσματα μίας ταφικής τοποθεσίας
Εκτός από την οικία αυτή, ανακαλύφθηκε και μία ακόμη δομή, πιθανώς αφιερωμένη σε δραστηριότητες επεξεργασίας δημητριακών. Οι αρχαιολόγοι αναγνώρισαν μία μεγάλη μυλόπετρα και σημάδια φθοράς στο περιβάλλον δάπεδο, τα οποία πιθανώς να δημιουργήθηκαν από τη διαρκή κίνηση των ανθρώπων που συμμετείχαν στη διεργασία της άλεσης.
Όπως και η κατοικία, ο χώρος αυτός παραγωγής αναδεικνύει διάφορα επίπεδα χρήσης και μετατροπές μέσα στον χρόνο, αποκαλύπτοντας την συνεχή χρήση της υποδομής για διαφορετικούς, οικονομικούς σκοπούς.
Σε έναν άλλο τομέα στο σημείο των ανασκαφών, οι ερευνητές ανακάλυψαν συστήματα αποστράγγισης βασισμένα σε αμφορείς, καθώς και θραύσματα μίας ταφικής τοποθεσίας. Μεταξύ των ευρημάτων, είναι ένα κεραμικό αγγείο που περιείχε λείψανα και στάχτες, το οποίο αποκαλύφθηκε χωρίς κτερίσματα, υποδηλώνοντας ότι, το σημείο χρησιμοποιήθηκε ως νεκροταφείο σε μεταγενέστερη φάση.
Ο Emanuele Zorino, δήμαρχος της Ακυληίας, επισήμανε τη σημασία των ανακαλύψεων οι οποίες εμβαθύνουν ουσιαστικά τη γνώση γύρω από την ανάπτυξη της Ακυληίας και των προαστίων της.
Τα ευρήματα των ρωμαϊκών κατοικιών, με τα περιστύλια και τις στοές τους, μαζί με ίχνη που μαρτυρούν παραγωγική δραστηριότητα σχετική με την επεξεργασία δημητριακών, εμπλουτίζουν σημαντικά τη συναρπαστική ιστορία της ρωμαϊκής πόλης στα προάστιά της. Πλέον, είναι αναγκαία η προστασία και, αν είναι δυνατόν, η αναβάθμιση τμημάτων των δομών αυτών, σημείωσε ο Zorino.
Η ανακάλυψη πραγματοποιήθηκε σε μία στιγμή, κατά την οποία η Ακυληία είναι στο μέσο της ανάπτυξης και της ιστορικής και πολιτιστικής της αναβάθμισης.
Αναγκαία η συνεργασία των αρχών για τη διάσωση της κληρονομιάς
Όπως σημείωσε και ο δήμαρχος, είναι αναγκαίο να συνεχιστεί η συνεργασία μεταξύ των αρχών της πολιτιστικής κληρονομιάς και της συντήρησής της, της προαγωγής του έργου και του εδαφικού σχεδιασμού, τα οποία θα διασφαλίσουν την προστασία των αρχαιολογικών θησαυρών και την μεταβίβασή τους στις επόμενες γενιές.
Ο συντονισμός, είναι καθοριστικός, όχι μόνο για τη συντήρηση της πολιτιστικής κληρονομιάς αλλά και για την αποτροπή παρεμβατικών έργων, όπως η ανάπτυξη αγροφωτοβολταϊκών συστημάτων που θα μπορούσαν να επιδράσουν δυσμενώς στην ακεραιότητα του τοπίου της Ακυληίας και της ιστορικής κληρονομιάς.
Η πόλη της Ακυληίας, μία από της σημαντικότερες αρχαίες ρωμαϊκές πόλεις της βόρειας Ιταλίας, ήταν κατά την εποχή της, σημαντικό εμπορικό και στρατιωτικό κέντρο, σε στρατηγικό σημείο επαφής της Ρώμης με τη σημερινή Λιουμπλιάνα (αρχ. Ελλ. Ήμονα) και την Τριέστη (Τεργέστη)
Προγενέστερες ανασκαφές ωστόσο, στην περιοχή του βόρειου προαστίου, εκεί όπου πραγματοποιούνται οι νέες ανασκαφές, είχαν αποκαλύψει τμήματα από μνημειακές νεκροπόλεις, κατά μήκος των κύριων διαδρομών επικοινωνίας, ενώ λιγότερο συνηθισμένα ήταν τα ευρήματα που σχετίζονταν με οικιστικές και παραγωγικές δομές.
Με τη νέα αρχαιολογική παρέμβαση, η Ακυληία επεκτείνει την κληρονομιά της και εμπλουτίζει με νέα ευρήματα την περίπλοκη αστική και προαστιακή της ιστορία. Η πόλη, η οποία είναι μνημείο προστατευόμενο από την UNESCO, εξακολουθεί να είναι κορυφαίο σημείο αναφοράς για την μελέτη του ρωμαϊκού πολιτισμού της βορειοανατολικής Ιταλίας και υπόδειγμα της διατήρησης και του εμπλουτισμού της πολιτιστικής της κληρονομιάς.
