Στόχος των επιτήδειων που ασχολούνται με την αγορά των έργων τέχνης είναι πιθανοί αγοραστές, συνήθως μέσω των κοινωνικών δικτύων αλλά και πλατφορμών
Κατά καιρούς, αποκαλύπτονται ολόκληρες επιχειρήσεις παραποίησης και πλαστογραφίας έργων τέχνης, όπως συνέβη τον περασμένο μήνα στη Ρώμη, όπου κατασχέθηκαν περισσότεροι από 70 πλαστοί πίνακες που αποδίδονταν σε αξιόλογους καλλιτέχνες, από τον Πιζάρο έως τον Πικάσο, τον Ρέμπραντ και άλλους, μαζί με υλικά που χρησιμοποιήθηκαν για απομίμηση παλαιών καμβάδων, υπογραφές καλλιτεχνών και σφραγίδες γκαλερί που δεν λειτουργούν πλέον, καθώς και ψεύτικα πιστοποιητικά γνησιότητας.
Στόχος των επιτήδειων είναι πιθανοί αγοραστές, συνήθως μέσω των κοινωνικών δικτύων αλλά και πλατφορμών.
Τον προβληματισμό γύρω από τη γνησιότητα και την αξία ενός πίνακα, έρχεται να ενισχύσει η διχογνωμία για κορυφαία έργα τέχνης, όπως ανάμεσα στην εικαστικό και ιστορικό, Ευφροσύνη Δοξιάδη και της Εθνικής Πινακοθήκης, για τον πίνακα «Σαμψών και Δαλιδά», που αποδίδεται στον Φλαμανδό δάσκαλο του 17ου αιώνα, Πίτερ Πολ Ρούμπενς και αγοράστηκε από το μουσείο του Λονδίνου το 1980 έναντι 2,5 εκατ. λιρών (τότε η δεύτερη υψηλότερη τιμή που καταβλήθηκε ποτέ για πίνακα σε δημοπρασία).
Η κυρία Δοξιάδη συμπεραίνει ότι είναι τρεις αιώνες νεότερος από τη χρονολογία 1609 – 1610 που βρίσκεται δίπλα του στον τοίχο της γκαλερί και δεν έχει την αξία που τού αποδίδεται.
Στο ίδιο συμπέρασμα κατέληξε το 2021 η ελβετική εταιρεία Art Recognition, η οποία διαπίστωσε, με τη χρήση τεχνητής νοημοσύνης, ότι υπάρχει 91% πιθανότητα ο «Σαμψών και η Δαλιδά» να είναι έργο κάποιου άλλου εκτός του Ρούμπενς. Ο ισχυρισμός της ότι η πινελιά που βλέπουμε στον πίνακα είναι χονδροειδής και εντελώς ασύμβατη με τη ρευστή ροή του χεριού του Φλαμανδού δασκάλου αμφισβητείται έντονα από την Εθνική Πινακοθήκη, η οποία εμμένει στην απόδοση αυτού.
Με την εφαρμογή σύγχρονων εργαλείων ανάλυσης σε πίνακες και σχέδια των οποίων η νομιμότητα αμφισβητείται εδώ και καιρό, όπως για παράδειγμα το σχέδιο με κιμωλία και μελάνι La Bella Principessa που αποδίδεται στον Λεονάρντο ντα Βίντσι, αλλά και σε εκείνα των οποίων η εγκυρότητα δεν αμφισβητήθηκε ποτέ, φαίνεται ότι η συζήτηση για το θέμα έχει «αναζωπυρωθεί», προβληματίζοντας όσους θέλουν να επενδύσουν σε αυτόν τον τομέα.
Πέντε απλοί κανόνες για να εντοπίσει κανείς ένα ψεύτικο έργο τέχνης:
Κανόνας 1: Οι χρωστικές ουσίες δεν λένε ποτέ ψέματα
Δεν αρκεί ένας «επιτυχημένος» πλαστογράφος έργων τέχνης για να προσεγγίσει τις πυκνές εκφραστικές δίνες του Βίνσεντ βαν Γκογκ. Πρέπει να γνωρίζει ιστορία και χημεία.
Κανόνας 2: Κρατήστε το «παρελθόν» στο «παρόν»
Κάποιος πίνακας ζωγραφικής, ένα γλυπτό ή ένα σχέδιο χωρίς βαρύ ιστορικό παρελθόν είναι ύποπτο. Ή μάλλον, θα έπρεπε να είναι, αφού παρατηρηθεί ότι συλλέκτες δεν δίνουν την απαιτούμενη σημασία για την ύπαρξη οιουδήποτε ίχνους προέλευσης των πινάκων, της προηγούμενης ιδιοκτησίας τους, του ιστορικού των εκθέσεων και των αποδείξεων των πωλήσεων, με αποτέλεσμα να εξαπατηθούν.
Κανόνας 3: Κλείστε τα μάτια
Η ταυτόχρονα μελετημένη και ενστικτώδης πινελιά των καλλιτεχνών και η σχεδιαστική τους ικανότητα είναι κάτι σαν… δακτυλικά αποτυπώματα πάνω σε καμβάδες και χαρτιά. Η ελαφρότητα της αφής ενός καλλιτέχνη και η στιβαρότητα της πινελιάς ενός άλλου είναι εξαιρετικά δύσκολο να παραποιηθούν. Με προσεκτικότερη εξέταση από τους ειδικούς, η παραποίηση μπορεί να ανιχνευθεί από τον τρόπο αποτύπωσης των σχεδίων.
Κανόνας 4: Κάντε μεγαλύτερη έρευνα
Από τη δεκαετία του 1990 κι επί 20 χρόνια, η γνησιότητα μίας νεκρής φύσης που φέρεται να έχει φιλοτεχνηθεί από τον Βίνσεντ βαν Γκογκ δίχαζε τους ειδικούς. Όμως, μία ακτινογραφία που έγινε το 2012, έλυσε τις απορίες, όταν αποκάλυψε ότι ο καλλιτέχνης, για μερικές δεκάρες, επαναχρησιμοποίησε έναν καμβά στον οποίο είχε δημιουργήσει μία εντελώς άλλη εικόνα, στην οποία κάνει ρητή αναφορά σε μία επιστολή του Ιανουαρίου του 1886.
«Αυτή την εβδομάδα», σημειώνει ο σπουδαίος καλλιτέχνης στον αδελφό του, Τέο, «ζωγράφισα κάτι μεγάλο με (…) δύο παλαιστές και μου αρέσει πολύ να το κάνω αυτό».
Ήταν σαν να πρόβλεπε την επακόλουθη επιστημονική διαμάχη για τη γνησιότητα του έργου που θα προκαλούσε έτη αργότερα ο πίνακας, διασώζοντας το έργο από άδικους ισχυρισμούς περί παρανομίας και φωτίζοντας την πτυχή ενός ανήσυχου μυαλού, που πάλεψε για πάντα με τον εαυτό του, απελπισμένο να επιβιώσει.
Κανόνας 5: Οι λεπτομέρειες που προδίδουν
Ως τελευταία «δικλείδα» ασφαλείας για την αυθεντικότητα ενός έργου τέχνης, ελέγξτε την ορθογραφία στο όνομα του καλλιτέχνη.
Πηγή
