Σύνταξη – επιμέλεια: Στέλιος Βασιλούδης
Η αμερικανική διαστημική υπηρεσία Nasa θα επισπεύσει τα σχέδια για την κατασκευή πυρηνικού αντιδραστήρα στη Σελήνη έως το 2030, σύμφωνα με αμερικανικά μέσα ενημέρωσης.
Είναι μέρος των φιλοδοξιών των ΗΠΑ να χτίσουν μια μόνιμη βάση που θα φιλοξενήσει ανθρώπους στη Σελήνη.
Σύμφωνα με το Politico, ο αναπληρωτής επικεφαλής της NASA αναφέρθηκε σε παρόμοια σχέδια της Κίνας και της Ρωσίας και είπε ότι αυτές οι δύο χώρες «θα μπορούσαν ενδεχομένως να κηρύξουν μια αποκλειστική ζώνη» στη Σελήνη. Ωστόσο, παραμένουν ερωτήματα σχετικά με το πόσο ρεαλιστικά είναι ο στόχος και το χρονοδιάγραμμα, δεδομένων των πρόσφατων και απότομων περικοπών του προϋπολογισμού της NASA, και ορισμένοι επιστήμονες ανησυχούν ότι τα σχέδια καθοδηγούνται από γεωπολιτικούς στόχους.
Κράτη όπως οι ΗΠΑ, η Κίνα, η Ρωσία, η Ινδία και η Ιαπωνία σπεύδουν να εξερευνήσουν την επιφάνεια της Σελήνης, ενώ ορισμένοι σχεδιάζουν μόνιμους ανθρώπινους οικισμούς. «Για να προωθήσουμε σωστά αυτή την κρίσιμη τεχνολογία και να μπορέσουμε να υποστηρίξουμε μια μελλοντική σεληνιακή οικονομία, την παραγωγή υψηλής ενέργειας στον Άρη και να ενισχύσουμε την εθνική μας ασφάλεια στο διάστημα, είναι επιτακτική ανάγκη η υπηρεσία να κινηθεί γρήγορα», έγραψε στη Nasa ο υπουργός Μεταφορών Sean Duffy, ο οποίος διορίστηκε προσωρινός επικεφαλής της NASA από τον Πρόεδρο Donald Trump, σύμφωνα με τους New York Times.
Ο Duffy ζήτησε προτάσεις από εμπορικές εταιρείες για την κατασκευή ενός αντιδραστήρα που θα μπορούσε να παράγει ισχύ τουλάχιστον 100 κιλοβάτ. Αυτό είναι σχετικά μικρό. Μια τυπική ανεμογεννήτρια στην ξηρά παράγει 2-3 μεγαβάτ. Η ιδέα της κατασκευής ενός πυρηνικού αντιδραστήρα ως πηγής ενέργειας στη Σελήνη δεν είναι νέα. Το 2022 η Nasa εξέδωσε τρία συμβόλαια 5 εκατ. δολ. σε εταιρείες για να σχεδιάσουν έναν αντιδραστήρα.
Τον Μάιο του τρέχοντος έτους, η Κίνα και η Ρωσία ανακοίνωσαν ότι σχεδιάζουν να κατασκευάσουν έναν αυτοματοποιημένο πυρηνικό σταθμό στη Σελήνη μέχρι το 2035.
Πολλοί επιστήμονες συμφωνούν ότι θα ήταν ο καλύτερος ή ίσως ο μοναδικός τρόπος για την παροχή συνεχούς ισχύος στη σεληνιακή επιφάνεια.
Μια σεληνιακή ημέρα που ισοδυναμεί με τέσσερις εβδομάδες στη Γη, αποτελείται από δύο εβδομάδες συνεχούς ηλιοφάνειας και δύο εβδομάδες σκότους. Αυτό καθιστά τη στήριξη στην ηλιακή ενέργεια πολύ δύσκολη. «Η κατασκευή ακόμη και ενός μέτριου σεληνιακού οικοτόπου για να φιλοξενήσει ένα μικρό πλήρωμα θα απαιτούσε παραγωγή ενέργειας σε κλίμακα μεγαβάτ. Οι ηλιακές συστοιχίες και οι μπαταρίες από μόνες τους δεν μπορούν να καλύψουν αξιόπιστα αυτές τις απαιτήσεις», πιστεύει ο Δρ Sungwoo Lim, ανώτερος λέκτορας διαστημικών εφαρμογών, εξερεύνησης και οργάνων στο πανεπιστήμιο του Surrey. «Η πυρηνική ενέργεια δεν είναι απλώς επιθυμητή, είναι αναπόφευκτη», προσθέτει.
Ο Lionel Wilson, καθηγητής Γης και Πλανητικών Επιστημών στο Πανεπιστήμιο του Lancaster , πιστεύει ότι είναι τεχνικά δυνατό να τοποθετηθούν οι αντιδραστήρες στη Σελήνη μέχρι το 2030 «με την προϋπόθεση ότι θα υπάρξουν τα κεφάλαια», και τονίζει ότι υπάρχουν ήδη σχέδια για μικρούς αντιδραστήρες.
«Είναι απλώς θέμα να έχουμε αρκετές εκτοξεύσεις Artemis για να χτίσουμε την υποδομή στη Σελήνη μέχρι τότε», προσθέτει, αναφερόμενος στο πρόγραμμα διαστημικών πτήσεων Artemis της Nasa που στοχεύει να στείλει ανθρώπους και εξοπλισμό στη Σελήνη. Υπάρχουν όμως ορισμένα ερωτήματα σχετικά με την ασφάλεια. «Η εκτόξευση ραδιενεργού υλικού μέσω της ατμόσφαιρας της Γης δημιουργεί ανησυχίες για την ασφάλεια. Πρέπει να υπάρχει ειδική άδεια για να γίνει αυτό, αλλά δεν είναι όμως ανυπέρβλητο», λέει ο Δρ. Simeon Barber, ειδικός στην πλανητική επιστήμη στο Open University.
Η οδηγία του Duffy προκάλεσε έκπληξη μετά την πρόσφατη αναταραχή στη NASA, που προκλήθηκε όταν η κυβέρνηση Trump ανακοίνωσε περικοπές κατά 24% στους προϋπολογισμούς της NASA για το 2026. Η απόφαση περιλαμβάνει περικοπές σε σημαντικό αριθμό επιστημονικών προγραμμάτων όπως το Mars Sample Return που στοχεύει στην επιστροφή δειγμάτων από την επιφάνεια του πλανήτη στη Γη.
Οι επιστήμονες ανησυχούν επίσης ότι αυτή η ανακοίνωση είναι μια κίνηση με πολιτικά κίνητρα στη νέα διεθνή κούρσα προς τη Σελήνη. «Φαίνεται ότι επιστρέφουμε στις παλιές πρώτες μέρες διαστημικών αγώνων, κάτι που από επιστημονική άποψη είναι απογοητευτικό και ανησυχητικό», λέει ο Δρ. Barber. «Ο ανταγωνισμός μπορεί να δημιουργήσει καινοτομία, αλλά εάν υπάρχει στενότερη εστίαση στο εθνικό συμφέρον και στην εγκαθίδρυση ιδιοκτησίας, τότε μπορεί να χάσει κανείς τη μεγαλύτερη εικόνα που είναι η εξερεύνηση του ηλιακού συστήματος και πέραν αυτού», προσθέτει.
Τα σχόλια του Duffy σχετικά με το ενδεχόμενο η Κίνα και η Ρωσία να «κηρύξουν μια ζώνη αποκλειστικής χρήσης» στη Σελήνη φαίνεται να αναφέρονται σε μια συμφωνία που ονομάζεται συμφωνίες Άρτεμις ( Artemis Accords). Το 2020 επτά κράτη υπέγραψαν τις συμφωνίες για τη θέσπιση αρχών σχετικά με τον τρόπο συνεργασίας των χωρών στην επιφάνεια της Σελήνης.
Οι συμφωνίες περιλαμβάνουν τις λεγόμενες ζώνες ασφαλείας που θα δημιουργηθούν γύρω από τις λειτουργίες και τα περιουσιακά στοιχεία που οι χώρες θα χτίσουν στη Σελήνη.
«Εάν κατασκευάσει κανείς έναν πυρηνικό αντιδραστήρα ή οποιοδήποτε είδος βάσης στη Σελήνη, μπορεί να αρχίσει να ισχυρίζεται ότι έχει μια ζώνη ασφαλείας γύρω της, επειδή έχει εξοπλισμό εκεί», λέει ο Δρ. Barber. «Για μερικούς ανθρώπους, αυτό ισοδυναμεί με το: “Εμείς κατέχουμε αυτό το κομμάτι της Σελήνης, θα λειτουργήσουμε εδώ και δεν μπορείτε να μπείτε”», εξηγεί.
Επίσης, επισημαίνει ότι υπάρχουν εμπόδια που πρέπει να ξεπεραστούν πριν τοποθετηθεί ένας πυρηνικός αντιδραστήρας στη Σελήνη για ανθρώπινη χρήση. Το Artemis 3 της NASA στοχεύει να στείλει ανθρώπους στη σεληνιακή επιφάνεια το 2027, αλλά έχει μέχρι στιγμής αντιμετωπίσει μια σειρά από πισωγυρίσματα και αβεβαιότητα σχετικά με τη χρηματοδότηση. «Αν έχει κανείς πυρηνική ενέργεια σε μια βάση, αλλά δεν έχει τρόπο να φέρει ανθρώπους και εξοπλισμό εκεί, τότε δεν είναι και πολύ χρήσιμο», συμπληρώνει. «Τα σχέδια δεν φαίνονται πολύ συνδεδεμένα αυτή τη στιγμή», καταλήγει.
Πηγή: BBC News
