Ξεκινώντας από σήμερα, Δευτέρα 16 Σεπτεμβρίου, η Γερμανία εφαρμόζει πλέον ελέγχους σε όλα τα χερσαία σύνορα της χώρας, προκαλώντας αντιδράσεις από πολλούς Ευρωπαίους εταίρους της, ωστόσο κερδίζει την υποστήριξη της άκρας δεξιάς.
Οι γερμανικές αρχές ξεκίνησαν λίγο μετά τα μεσάνυχτα της Κυριακής να διενεργούν ελέγχους στα σύνορα σύνορα με όλες τις γειτονικές χώρες, περιλαμβανομένων της Γαλλίας, του Λουξεμβούργου, της Ολλανδίας, του Βελγίου και της Δανίας, πέρα από τους ήδη υφιστάμενους ελέγχους με την Αυστρία, την Ελβετία, την Τσεχία και την Πολωνία.
Η απόφαση της Γερμανίας έχει προκαλέσει ανησυχίες και αντιδράσεις από πολλές γειτονικές χώρες και από ευρωπαϊκά θεσμικά όργανα, με το συγκεκριμένο θέμα να αναδεικνύει τις αυξανόμενες εντάσεις στην Ευρώπη γύρω από τα θέματα της μετανάστευσης και της ασφάλειας. Η απόφαση έχει επίσης επαινεθεί από ακροδεξιές δυνάμεις της Γερμανίας, όπως το κόμμα Εναλλακτική για τη Γερμανία (AfD), προκαλεί ερωτήματα για το μέλλον της συνθήκης Σένγκεν και εγείρει προβληματισμούς για τις συνέπειες που θα έχουν αυτά τα μέτρα στους πολίτες, την οικονομία και τις διασυνοριακές σχέσεις.
Πώς θα εφαρμοστούν οι έλεγχοι
Οι έλεγχοι στα σύνορα «δεν θα είναι πλήρεις», αλλά επιλεκτικοί και προσωρινοί, με στόχο την ενίσχυση της ασφάλειας και τον έλεγχο της παράτυπης μετανάστευσης – αυτό σημαίνει ότι δεν θα ελέγχονται όλοι οι άνθρωποι και όλα τα εμπορεύματα. Σύμφωνα με τις γερμανικές αρχές, οι έλεγχοι «θα είναι δειγματοληπτικοί και θα γίνονται σε επιλεγμένα σημεία», χωρίς σταθερά σημεία ελέγχου. Σύμφωνα με τις αναφορές, κάθε άτομο που διασχίζει τα γερμανικά σύνορα μπορεί να σταματήσει για σχετικό έλεγχο, ενώ οι έλεγχοι θα στοχεύουν κυρίως σε οχήματα και άτομα που θεωρούνται ύποπτα βάσει συγκεκριμένων κριτηρίων.
Η Γερμανίδα υπουργός Εσωτερικών, Νάνσι Φαίζερ, δήλωσε ότι οι έλεγχοι θα διεξάγονται με τέτοιο τρόπο ώστε να αποφεύγονται οι μεγάλες καθυστερήσεις και οι κυκλοφοριακές συμφόρησεις στα σύνορα, ενώ υποσχέθηκε ότι οι διαδικασίες θα είναι στενά συντονισμένες με τις γειτονικές χώρες. Ωστόσο, αναφέρθηκε ότι δεν θα υπάρχουν «πλήρεις έλεγχοι» και ότι η κυκλοφορία των οχημάτων και των εμπορευμάτων δεν θα επηρεάζεται σε μεγάλο βαθμό, εκτός από περιπτώσεις στοχευμένων ελέγχων.
Επιπλέον, η Ομοσπονδιακή Αστυνομία της Γερμανίας έχει ανακοινώσει ότι οι έλεγχοι θα πραγματοποιούνται όχι μόνο από ένστολους αστυνομικούς, αλλά και από άνδρες με πολιτικά, για να ενισχυθεί η απρόβλεπτη φύση των ελέγχων, καθώς θα επικεντρώνονται στην αποτροπή της παράνομης εισόδου μεταναστών και στην αποτροπή πιθανών απειλών για την ασφάλεια.
German police carried out random checks at the border with Austria after the government announced tighter controls at all of its land borders to tackle irregular migration https://t.co/po23wQD3oh pic.twitter.com/VhedjbPf7Q
— Reuters (@Reuters) September 10, 2024
Σύμφωνα με τον υπουργό Εσωτερικών του κρατιδίου της Βαυαρίας, Γιόαχιμ Χέρμαν, οι έλεγχοι μεταξύ του νότιου γερμανικού κρατιδίου και της Αυστρίας, για παράδειγμα, θα περιοριστούν σε οπτικούς και τυχαίους ελέγχους στους αυτοκινητόδρομους. Επομένως, στην πραγματικότητα, δεν θα χρειάζεται όλοι οι ταξιδιώτες να επιδεικνύουν τα διαβατήριά τους, ενώ μόνο τα οχήματα που φαίνονται ύποπτα θα απομακρύνονται από την κυκλοφορία για ελέγχους.
Ένα συνδικάτο της γερμανικής αστυνομίας κατήγγειλε ότι η αστυνομία δεν έχει επαρκές προσωπικό για να διενεργεί συνεχείς ελέγχους, λέγοντας ότι οι δυνάμεις είναι ήδη υπερφορτωμένες και ότι χρειάζονται 5.000 επιπλέον αστυνομικοί για να εκτελέσουν τα καθήκοντα ελέγχου. Ωστόσο, η ηγεσία της ομοσπονδιακής αστυνομίας διαφωνεί και το υπουργείο Εσωτερικών της Γερμανίας επιμένει ότι υπάρχουν επαρκείς διαθέσιμες δυνάμεις.
Γιατί η Γερμανία προχώρησε σε αυτή την απόφαση
Η κύρια αιτία πίσω από την απόφαση αυτή είναι η αύξηση της παράνομης μετανάστευσης αλλά και οι αυξανόμενες ανησυχίες για τη δημόσια ασφάλεια στη Γερμανία. Το κράτος της Γερμανίας αντιμετωπίζει αυξημένες πιέσεις από την άνοδο της ακροδεξιάς, καθώς το κόμμα AfD κερδίζει έδαφος στις δημοσκοπήσεις σε μεγάλο βαθμό, λόγω της αντιμεταναστευτικής ρητορικής τους. Τα πρόσφατα περιστατικά βίας, όπως η επίθεση στο Σόλινγκεν, στα οποία οι δράστες ήταν αιτούντες άσυλο, καθώς και η αυξανόμενη ανησυχία για τις επιπτώσεις της μετανάστευσης στην κοινωνική συνοχή, έχουν οδηγήσει στην ανάγκη για αυστηρότερα μέτρα ελέγχου από την κυβέρνηση.
Η απόφαση αυτή έχει ιδιαίτερη σημασία, καθώς έρχεται μετά την ιστορική επιτυχία του AfD σε εκλογές κρατιδίων στην ανατολική Γερμανία. Το κόμμα, που είναι γνωστό για τις ακροδεξιές και αντι-μεταναστευτικές θέσεις του, έχει κερδίσει σημαντική υποστήριξη, απειλώντας τη σταθερότητα της κυβέρνησης συνασπισμού υπό την ηγεσία του Όλαφ Σολτς.
Ο Σολτς υπερασπίστηκε την απόφαση αυτή, λέγοντας ότι ήταν απαραίτητη για την ασφάλεια της χώρας. Σε συνέντευξή του στο γερμανικό κοινοβούλιο, τόνισε ότι οι έλεγχοι θα συνεχιστούν, παρά τις δυσκολίες που μπορεί να προκαλέσουν στις σχέσεις με τις γειτονικές χώρες.
Οι επιπτώσεις για τους αιτούντες άσυλο
Μια από τις βασικές ομάδες που θα επηρεαστούν από τους νέους ελέγχους είναι οι αιτούντες άσυλο. Η Φαίζερ δήλωσε ότι οι έλεγχοι στα σύνορα θα επικεντρωθούν στην αποτροπή της παράνομης εισόδου ατόμων που δεν διαθέτουν έγκυρα έγγραφα ή που θεωρούνται απειλή για την ασφάλεια. Ωστόσο, η είσοδος ατόμων που υποβάλλουν αίτηση για άσυλο δεν μπορεί να αποτραπεί άμεσα. Αντ’ αυτού, οι γερμανικές αρχές πρέπει να εξετάσουν αν το άτομο αυτό θα μπορούσε να έχει κάνει αίτηση ασύλου σε άλλη χώρα της ΕΕ, σύμφωνα με τον κανονισμό του Δουβλίνου.
Αν ένας αιτών άσυλο κάνει αίτηση στα γερμανικά σύνορα, οι αρχές είναι υποχρεωμένες να ελέγξουν αν η Γερμανία είναι υπεύθυνη για την επεξεργασία της αίτησης ή αν το άτομο θα πρέπει να επιστραφεί στη χώρα πρώτης εισόδου στη ζώνη Σένγκεν. Η διαδικασία αυτή, ωστόσο, είναι περίπλοκη και συχνά διαρκεί μήνες, δημιουργώντας ένα αδιέξοδο για τους αιτούντες άσυλο και τις γερμανικές αρχές.
Σύμφωνα με την ομοσπονδιακή αστυνομία, μεταξύ Ιανουαρίου και Ιουλίου 2024, 34.000 άτομα προσπάθησαν να εισέλθουν στη Γερμανία. Περίπου 17.000 άτομα απορρίφθηκαν απευθείας στα σύνορα. ενώ στους υπόλοιπους επιτράπηκε η είσοδος και το αίτημά τους επεξεργάζεται.
Συγκριτικά, το 2023, η ομοσπονδιακή αστυνομία συνέλαβε 127.000 άτομα στα σύνορα που επιχείρησαν να εισέλθουν στη Γερμανία χωρίς άδεια. Το 1/4 αυτών απορρίφθηκε απευθείας στα σύνορα. Παραμένει ασαφές πόσες ήταν οι μη καταγεγραμμένες προσπάθειες εισόδου στη χώρα και πόσα άτομα θα μπορούσαν να είχαν σταματήσει οι Αρχές αν πραγματοποιούσαν περισσότερους συνοριακούς ελέγχους.
Οι οικονομικές συνέπειες
Η απόφαση της Γερμανίας να εισαγάγει ελέγχους στα χερσαία σύνορά της έχει προκαλέσει σοβαρές ανησυχίες στον οικονομικό τομέα, ειδικά στον τομέα των μεταφορών και της εφοδιαστικής αλυσίδας. Σύμφωνα με την ένωση Spedition und Logistik, οι έλεγχοι αυτοί μπορεί να οδηγήσουν σε καθυστερήσεις στις παραδόσεις των φορτηγών, με σημαντικές οικονομικές επιπτώσεις. Η Γερμανο-Ολλανδική Ένωση Εμπορίου ανέφερε ότι οι ολλανδικές εταιρείες αιφνιδιάστηκαν από την απόφαση της Γερμανίας, καθώς η Ολλανδία αποτελεί τον σημαντικότερο εξαγωγικό προορισμό για τη γερμανική αγορά.
Η Γερμανία και οι γειτονικές της χώρες εξαρτώνται σε μεγάλο βαθμό από το διασυνοριακό εμπόριο, και οποιεσδήποτε καθυστερήσεις στα σύνορα θα μπορούσαν να προκαλέσουν σοβαρές επιπτώσεις στην οικονομία και των δύο πλευρών. Σύμφωνα με την ένωση TLN logistics, περίπου 100.000 φορτηγά διασχίζουν καθημερινά τα γερμανο-ολλανδικά σύνορα, ενώ κάθε ώρα αναμονής κοστίζει περίπου 100 ευρώ ανά φορτηγό. Ταυτόχρονα, η εμπειρία από την πανδημία του COVID-19 έχει δείξει ότι τέτοιοι έλεγχοι μπορούν να δημιουργήσουν μεγάλες ουρές και κυκλοφοριακή συμφόρηση.
Οι αντιδράσεις των χωρών
Η απόφαση της Γερμανίας να εισαγάγει ελέγχους στα σύνορα της έχει προκαλέσει αντιδράσεις από πολλές γειτονικές χώρες. Η Πολωνία ήταν η πρώτη χώρα που εξέφρασε ανοιχτά την αντίθεσή της, με τον πρωθυπουργό Ντόναλντ Τουσκ να καταγγέλλει την απόφαση ως «απαράδεκτη». Η Πολωνία, όπως και άλλες χώρες της Ανατολικής Ευρώπης, ζητά μεγαλύτερη βοήθεια από τη Γερμανία για την προστασία των εξωτερικών συνόρων της Ευρωπαϊκής Ένωσης, αντί για αυστηρότερους ελέγχους στα εσωτερικά σύνορα.
Ο υπουργός Εσωτερικών της Αυστρίας, Γκέρχαρντ Κάρνερ, ανέφερε σε αυστηρούς τόνους ότι η Αυστρία δεν θα δέχεται μετανάστες που απορρίπτονται από τη Γερμανία, ενώ προσέθεσε ότι έχει ήδη δοθεί εντολή στον αρχηγό της ομοσπονδιακής αστυνομίας «να μη διεκπεραιώσει καμία υποδοχή».
Παρόμοιες αντιδράσεις προήλθαν από την Ελλάδα, την Τσεχία και άλλες χώρες της Κεντρικής Ευρώπης, οι οποίες ανησυχούν ότι η απόφαση αυτή μπορεί να οδηγήσει σε αποσταθεροποίηση του χώρου Σένγκεν και να προκαλέσει εντάσεις εντός της ΕΕ.
Ο πρωθυπουργός Κυριάκος Μητσοτάκης, απαντώντας σε ερώτηση για το μεταναστευτικό, κατά τη διάρκεια της επίσκεψής του στη Βιέννη, δήλωσε πως «δεν θα ήταν σωστό να κινηθούμε σε μια λογική ad hoc εξαιρέσεων από το Σένγκεν, με συνοριακούς ελέγχους οι οποίοι μπορεί να μην επιτρέψουν τελικά την ελεύθερη διακίνηση πολιτών και να κάνουν ζημιά σε μια από τις θεμελιώδεις κατακτήσεις της Ευρωπαϊκής Ενωσης».
Ωστόσο, η απόφαση αυτή έχει κερδίσει την υποστήριξη των ακροδεξιών πολιτικών στην Ευρώπη, όπως ο Ολλανδός Γκερτ Βίλντερς, η Μαρίν Λεπέν στη Γαλλία και η Τζόρτζια Μελόνι στην Ιταλία.
Η Μαρίν Λεπέν εξέφρασε την υποστήριξή της στην απόφαση της Γερμανίας, ζητώντας από τη γαλλική κυβέρνηση να ακολουθήσει παρόμοια μέτρα.
Επίσης, ο πρωθυπουργός της Ουγγαρίας, Βίκτορ Όρμπαν, καλωσόρισε τη Γερμανία «στο κλαμπ», ενώ ο Βίλντερς, ηγέτης του ακροδεξιού κόμματος PVV θεώρησε «εξαιρετική ιδέα» την απόφαση του Βερολίνου και αναμένει η Ολλανδία να λάβει παρόμοια μέτρα.
#Germany has decided to impose strict border controls to stop illegal migration. @Bundeskanzler Scholz, welcome to the club! #StopMigration
— Orbán Viktor (@PM_ViktorOrban) September 10, 2024
Με πληροφορίες από: Euronews, Deutsche Welle, WDR, Guardian
