Αλυσιδωτές αντιδράσεις έχει φέρει στον κόσμο ο «τυφώνας» Ντόναλντ Τραμπ, ο οποίος κινήθηκε με ταχύτατους ρυθμούς κατά τον πρώτο μήνα της επιστροφής του στον Λευκό Οίκο, αλλάζοντας δραματικά την κατεύθυνση της εξωτερικής πολιτικής των ΗΠΑ. Οι ενέργειες του Ντόναλντ Τραμπ έχουν προκαλέσει αναβρασμό στην «απροετοίμαστη» Ευρώπη, η οποία εκτός από τις γεωπολιτικές εξελίξεις, βρίσκεται αντιμέτωπη και με εσωτερικές προκλήσεις.
Η αμερικανική στρατηγική
Ο πρόεδρος Ντόναλντ Τραμπ ξεκίνησε τη δεύτερη θητεία του με μια πρωτοφανή αποστολή: τη διάλυση του παγκόσμιου συστήματος που οι Ηνωμένες Πολιτείες έχτισαν τις τελευταίες οκτώ δεκαετίες, αναφέρει το CNN σε ανάλυσή του.
Αν και ήταν πάντα θεωρητικά πιθανό ότι η Δύση θα μπορούσε να χάσει την δυναμική της, καθώς ο Β’ Παγκόσμιος Πόλεμος και ο Ψυχρός Πόλεμος γίνονταν όλο και πιο μακρινές αναμνήσεις, ελάχιστοι περίμεναν ότι η ίδια η Ουάσινγκτον θα «κραδαίνει το τσεκούρι».
Όταν ο Τραμπ κέρδισε τις εκλογές πέρυσι, υπήρχε η αίσθηση μεταξύ ορισμένων δυτικών διπλωματών στην Ουάσινγκτον ότι οι κυβερνήσεις τους ήξεραν πώς να διαχειριστούν έναν πρόεδρο που στην πρώτη του θητεία συχνά καθόριζε την εξωτερική πολιτική μέσω του Twitter. Όμως το σοκ που οδήγησε Ευρωπαίους ηγέτες σε μια έκτακτη συνάντηση στο Παρίσι αυτή την εβδομάδα δείχνει ότι είχαν υποτιμήσει το πόσο καταστροφική θα ήταν η δεύτερη θητεία του Τραμπ, τονίζει το CNN.
Ο Τραμπ έχει πλέον αντιστρέψει την πολιτική των ΗΠΑ στον πόλεμο της Ουκρανίας, παίρνοντας το μέρος του εισβολέα αντί του αμυνόμενου. Επαναλαμβάνει τα επιχειρήματα του Ρώσου προέδρου Βλαντίμιρ Πούτιν και προσπαθεί να απομακρύνει από την εξουσία τον Ουκρανό Πρόεδρο Βολοντίμιρ Ζελένσκι.
«Την ίδια στιγμή, ο αντιπρόεδρός του, JD Vance, ταξίδεψε στο Μόναχο, όπου κατηγόρησε τους Ευρωπαίους ηγέτες ως «τυράννους» που καταπιέζουν τη συντηρητική σκέψη, ενώ άσκησε πίεση στη Γερμανία να διαλύσει το πολιτικό «τείχος προστασίας» που είχε δημιουργήσει για να διασφαλίσει ότι οι φασίστες δεν θα μπορούσαν ποτέ ξανά να ανέλθουν στην εξουσία», επισημαίνεται στην ανάλυση.
Ο υπουργός Άμυνας, Pete Hegseth, δήλωσε παράλληλα πως η Ευρώπη πρέπει πλέον να «αναλάβει την ευθύνη για τη συμβατική ασφάλεια στην ήπειρο», θέτοντας έτσι ανοιχτά υπό αμφισβήτηση τη θεμελιώδη αρχή της αμοιβαίας άμυνας της συμμαχίας του ΝΑΤΟ.
«Η αποκήρυξη της παραδοσιακής αμερικανικής εξωτερικής πολιτικής οφείλεται τόσο στις προσωπικές εμμονές του Τραμπ όσο και στις ευρύτερες γεωπολιτικές αλλαγές. Οι Ηνωμένες Πολιτείες παραμένουν η ισχυρότερη δύναμη στον κόσμο, αλλά δεν έχουν πλέον την ισχύ που θα μπορούσε να εξαναγκάσει άλλες χώρες, όπως η Κίνα, να συμμορφωθούν με τους κανόνες τους. Στην πραγματικότητα, έχουν πλέον έναν πρόεδρο που δεν έχει καμία πρόθεση να τηρήσει οικονομικούς, εμπορικούς ή διπλωματικούς κανόνες και απειλεί να προσαρτήσει τον Καναδά.
Και δεν είναι μόνο αυτό – η νέα κυβέρνηση επιδιώκει ενεργά να αποσταθεροποιήσει φιλικές δημοκρατίες και να ενισχύσει ένα παγκόσμιο κίνημα δεξιού λαϊκισμού. Στην ομιλία του, ο Vance προειδοποίησε ότι οι ευρωπαϊκές κυβερνήσεις απειλούν την ίδια τους την ασφάλεια περισσότερο από ό,τι η Κίνα ή η Ρωσία, λόγω των πολιτικών τους για την ελευθερία του λόγου και τη μετανάστευση. Παράλληλα, συναντήθηκε με τον ηγέτη της AfD, ενός ακροδεξιού κόμματος στη Γερμανία με νεοναζιστικές ρίζες, και επιδίωξε να ενισχύσει ακροδεξιά κόμματα σε άλλες χώρες, όπως η Γαλλία και η Βρετανία, όπου αμφισβητούν τις σημερινές κυβερνήσεις. Ο Τραμπ φαίνεται να προτιμά να συνεργάζεται με συνοδοιπόρους του κινήματος Make Europe Great Again (MEGA) παρά με τους κεντρώους ηγέτες που βρίσκονται τώρα στην εξουσία», σημειώνει το CNN.
Τι μπορεί να κάνει η Ευρώπη;
Τι μπορεί να κάνει η Ευρώπη τώρα που η Αμερική –η χώρα που συνέβαλε στην ανοικοδόμηση της ηπείρου μετά τον Β’ Παγκόσμιο Πόλεμο– μοιάζει να μετατρέπεται σε ανοιχτά εχθρική δύναμη;
Ο Γάλλος πρόεδρος, Εμανουέλ Μακρόν, που έχει εμπειρία από τις επαφές του με τον Τραμπ κατά την πρώτη θητεία του, προειδοποιεί εδώ και χρόνια ότι η Ευρώπη πρέπει να συνειδητοποιήσει πως η Αμερική έχει γίνει ένας αναξιόπιστος εταίρος. Με βάση τις αμφιβολίες σχετικά με τη στρατιωτική δέσμευση των ΗΠΑ προς τους συμμάχους τους, τα υπόλοιπα μέλη του ΝΑΤΟ δεν έχουν πλέον άλλη επιλογή από το να αυξήσουν τις στρατιωτικές τους δαπάνες, σημειώνεται στην ανάλυση.
Αυτό θα είναι δύσκολο, καθώς πολλές ευρωπαϊκές κυβερνήσεις ήδη αγωνίζονται να ισορροπήσουν τους προϋπολογισμούς τους και βρίσκονται υπό έντονη πίεση να διατηρήσουν τα κοινωνικά τους προγράμματα. Επιπλέον, η προσπάθεια να συμφωνήσουν όλα τα κράτη-μέλη της Ευρωπαϊκής Ένωσης σε μια πιο ανεξάρτητη πορεία θα είναι γεμάτη προκλήσεις. Κάποιες χώρες που βρίσκονται στην παλιά γειτονιά της Ρωσίας, όπως η Πολωνία και τα κράτη της Βαλτικής, αντιλαμβάνονται πολύ καλά την ρωσική απειλή, ενώ κάποιες μικρότερες χώρες της Δυτικής Ευρώπης θεωρούν τον κίνδυνο πιο μακρινό.
Επιπλέον, η ΕΕ περιλαμβάνει πλέον και ηγέτες που θα ήθελαν να βοηθήσουν τον Τραμπ να κάνει τη δουλειά του Πούτιν για λογαριασμό του, διχάζοντας τη δυτική συμμαχία, με χαρακτηριστικό παράδειγμα τον Ούγγρο πρωθυπουργό Βίκτορ Όρμπαν.
Σε μόλις 31 ημέρες θητείας, ο Τραμπ έχει ήδη αλλάξει τον κόσμο, αναφέρει χαρακτηριστικά το CNN.
Η ατζέντα της επόμενης εβδομάδας
Αν δεν υπάρξει κάποια μεγάλη έκπληξη, το μεγάλο διεθνές θέμα αναμένεται να είναι η Ουκρανία.
Μπορεί να μάθουμε περισσότερα για τις προοπτικές μιας ειρηνευτικής συμφωνίας σχετικά με τον τερματισμό του πολέμου και τον τρόπο με τον οποίο θα εφαρμοστεί, όταν ο Μακρόν επισκεφθεί τον Λευκό Οίκο τη Δευτέρα και ο Βρετανός πρωθυπουργός Keir Starmer τον ακολουθήσει την Πέμπτη.
Οι επισκέψεις θα είναι κρίσιμες για να φανεί αν υπάρχει περιθώριο για αμερικανοευρωπαϊκή συνεργασία για τον πόλεμο, μετά τον αποκλεισμό της Γηραιάς Ηπείρου από τις συνομιλίες που είχαν οι ΗΠΑ με τη Ρωσία στη Σαουδική Αραβία αυτή την εβδομάδα.
Τόσο η Βρετανία όσο και η Γαλλία δηλώνουν ότι είναι έτοιμες να στείλουν στρατεύματα στην Ουκρανία προκειμένου να επιβλέψουν μια πιθανή ειρηνευτική διαδικασία – αλλά είναι δύσκολο να φανταστεί κανείς ότι μια τέτοια επιχείρηση θα μπορούσε να πραγματοποιηθεί χωρίς την αεροπορική, πληροφοριακή και υλικοτεχνική υποστήριξη των ΗΠΑ.
Είναι έτοιμος ο Τραμπ να το κάνει αυτό και να διακινδυνεύσει να εξοργίσει τη Μόσχα, η οποία έχει ήδη αποκλείσει την ιδέα της παρουσίας ξένων στρατευμάτων στην Ουκρανία;
Αξίζει επίσης να δούμε αν κάποιος από τους δύο ηγέτες θα εμφανιστεί στο Οβάλ Γραφείο με μια πρόταση αύξησης των αμυντικών δαπανών της χώρας του, για να εντυπωσιάσει τον οικοδεσπότη του, σχολιάζει το CNN.
Ο Μακρόν σκοπεύει να χρησιμοποιήσει την επίσκεψή του για να προσπαθήσει να «σκληρύνει» τη στάση του Τραμπ, μετά τον τελευταίο γύρο υποχωρήσεών του απέναντι στον Πούτιν, και θα απευθυνθεί στο έντονα ανεπτυγμένο αίσθημα ισχύος του Αμερικανού Προέδρου. «Θα πω στον Τραμπ: “Κατά βάθος, δεν μπορείς να φανείς αδύναμος απέναντι στον Πούτιν, αυτό δεν είναι εσύ, δεν είναι το σήμα κατατεθέν σου”», δήλωσε ο Μακρόν την Πέμπτη.
Το Ηνωμένο Βασίλειο δεν είναι πλέον μέλος της Ευρωπαϊκής Ένωσης, αλλά αυτή την εβδομάδα ήταν στο ίδιο μήκος κύματος με τον Μακρόν και άλλους ηγέτες του μπλοκ. Ο Starmer επιδιώκει να αποκαταστήσει τον παραδοσιακό ρόλο του Ηνωμένου Βασιλείου ως γέφυρα μεταξύ του καλού του φίλου του, των Ηνωμένων Πολιτειών και της Ευρώπης.
Υπάρχει μόνο ένα πρόβλημα. Ο Τραμπ δεν χτίζει γέφυρες. Τις καίει, καταλήγει το CNN.
