Ο τόπος διαμονής, η εκπαίδευση, η κοινωνική τάξη, το φύλο, η φυλή, το εισόδημα και η ύπαρξη ή μη αναπηρίας είναι παράγοντες που καθορίζουν πόσο και πώς θα ζήσει ένας άνθρωπος. Σύμφωνα με στοιχεία του Παγκόσμιου Οργανισμού Υγείας (ΠΟΥ), οι διαφορές στο προσδόκιμο ζωής μεταξύ των κρατών φτάνουν έως και τα 33 χρόνια, με τις κοινωνικές ανισότητες να παίζουν καταλυτικό ρόλο.
Η έκθεση του ΠΟΥ επισημαίνει ότι ακόμα και σε χώρες με παρόμοιο οικονομικό επίπεδο, το χάσμα στην υγεία παραμένει ή και διευρύνεται, ενώ εντός των ίδιων χωρών, οι ανισότητες καθορίζονται από το σημείο διαμονής και τη θέση του ατόμου στο κοινωνικό φάσμα. Όσο οι ανισότητες βαθαίνουν, τόσο δυσχεραίνεται η βιώσιμη ανάπτυξη, εγκλωβίζοντας ολόκληρες χώρες σε έναν φαύλο κύκλο φτώχειας και υγειονομικής κρίσης.
Παρότι έχει αναγνωριστεί εδώ και δεκαετίες ότι «η κοινωνική αδικία σκοτώνει», η πρόοδος στην αντιμετώπιση αυτών των ανισοτήτων ήταν περιορισμένη. Η παιδική θνησιμότητα κάτω των 5 ετών έχει μειωθεί κατά 50% την περίοδο 2000–2023, αλλά ο αρχικός στόχος για 90% μείωση έως το 2040 φαίνεται πλέον ανέφικτος.
Η στρατηγική του ΠΟΥ για μια πιο δίκαιη υγειονομική πραγματικότητα
Ο Παγκόσμιος Οργανισμός Υγείας προτείνει ένα τετραπλό σχέδιο δράσης για την αντιμετώπιση των κοινωνικών ανισοτήτων στην υγεία:
Αντιμετώπιση των οικονομικών ανισοτήτων και ενίσχυση των κοινωνικών δομών και δημόσιων υπηρεσιών.
Κατάργηση των διαρθρωτικών διακρίσεων, που αποκλείουν πληθυσμιακές ομάδες από ισότιμη πρόσβαση στην υγεία.
Αντιμετώπιση προκλήσεων όπως η κλιματική αλλαγή και η ψηφιακή μετάβαση, με γνώμονα τη δίκαιη κατανομή πόρων και ευκαιριών.
Θεσμικές ρυθμίσεις που θα ενισχύουν τη συνοχή των παραπάνω στρατηγικών.
Η υγεία δεν είναι προνόμιο – είναι δικαίωμα
Ο ΠΟΥ καλεί όλους τους κοινωνικούς εταίρους να αναλάβουν ενεργό ρόλο:
Κυβερνήσεις να ηγηθούν με πολιτικές που ενσωματώνουν την ισότητα στην υγεία.
Κοινωνία των πολιτών να ενισχύσει τον δημόσιο διάλογο και τη συμμετοχή στη λήψη αποφάσεων.
Ιδιωτικός τομέας να επιδείξει υπευθυνότητα και διαφάνεια στις πρακτικές του.
Ερευνητικά ιδρύματα να επεκτείνουν τη γνώση και τη διαμόρφωση τεκμηριωμένων πολιτικών.
ΟΗΕ και διεθνή χρηματοπιστωτικά ιδρύματα να στηρίξουν χρηματοδοτικά τις χώρες με στόχο την υγειονομική ισότητα.
Ο ΠΟΥ συνεχίζει να προωθεί παγκόσμια πρότυπα και να παρακολουθεί την πρόοδο. Η έλλειψη πρόσβασης σε βασικές υποδομές υγείας, νερό, στέγαση και εκπαίδευση δεν είναι μόνο ζήτημα υγειονομικής πολιτικής – είναι θεμελιώδες ζήτημα κοινωνικής δικαιοσύνης.
Η επίτευξη της υγείας για όλους δεν είναι απλώς ένας στόχος· είναι απαραίτητη προϋπόθεση για έναν πιο δίκαιο και βιώσιμο κόσμο.
