Η απόφαση της Ολομέλειας του Συμβουλίου της Επικρατείας να κρίνει αντισυνταγματικές, με την απόφαση 2377/2022, τις διατάξεις των νόμων 4623/2019 και 4625/2019, με τις οποίες θεσπίσθηκαν αλλαγές στον τρόπο συγκρότησης της οικονομικής επιτροπής και της επιτροπής ποιότητας ζωής των δήμων, δημιούργησε κύμα αποχής μελών από οικονομικές επιτροπές και επιτροπές ποιότητας ζωής δήμων, καθώς και προσφυγές κατά προέδρων κοινοτήτων, λόγω της ακυρότητας εκλογής τους.
ΔΙΑΦΗΜΙΣΤΙΚΟΣ ΧΩΡΟΣ
Ποινικές και αστικές ευθύνες , σε περίπτωση μη συμμόρφωσης:
Οι ως άνω επιτροπές χαρακτηρίζονται στο εξής “παράνομες” και “όσοι συμμετέχουν στις Επιτροπές αυτές έχουν πλέον ποινικές και αστικές ευθύνες”. Η νομοθετική πρωτοβουλία και η ερμηνευτική εγκύκλιος του υπουργείου εσωτερικών, εάν δεν συμμορφώνονται πλήρως στην απόφαση του Συμβουλίου της Επικρατείας, θα είναι και αυτές παράνομες.
Οι συνεδριάσεις ως και η σχετική λήψη αποφάσεων της Επιτροπής Ποιότητας Ζωής ,δεν είναι πλέον νόμιμες έχοντας υπόψη τα νέα δεδομένα που προκύπτουν από την πρόσφατη υπ’ αρ. 2377/2022 απόφαση της Ολομέλειας του Συμβουλίου της Επικρατείας (ΣτΕ) που κρίνει οριστικά αντισυνταγματικές τις διατάξεις των άρθρων 2 (παρ. 1) και 6 (παρ. 1, 2, 4) του Ν. 4623/2019 και 10 παρ. 6 περ. α’ του Ν.4625/2019, καθώς και του άρθρου 177 παρ. 3 του Ν. 4635/2019”, . Οι ανωτέρω επιτροπές θα πρέπει να προβούν σε ανασυγκρότηση, σύμφωνα με τα οριζόμενα του Ν. 4555/2018. Εάν δεν γίνει αυτό, υπάρχει κίνδυνος ακύρωσης των αποφάσεων τους. Η ακύρωση εκλογής των προέδρων των τοπικών κοινοτήτων Δήμων, θα επιφέρει προσφυγές κατά των προέδρων και αποφάσεων τους και υποχρεωτική εφαρμογή του προηγούμενου νόμου, δηλαδή 4555/2018.
Μετά την απόφαση 2377/2022 της Ολομέλειας του Συμβουλίου της Επικρατείας που κρίθηκαν ως αντισυνταγματικές, οριστικά και αμετάκλητα, οι διατάξεις των νόμων Θεοδωρικάκου 4623/2019 και 4625/2019 με τις οποίες θεσπίσθηκαν αλλαγές στον τρόπο συγκρότησης της Οικονομικής Επιτροπής και της Επιτροπής Ποιότητας Ζωής των Δήμων και μεταφέρθηκαν αρμοδιότητες σε αυτές από το Δημοτικό Συμβούλιο, τα θέματα των επιτροπών αυτών παραπέμπονται προς λήψη αποφάσεων στο Δημοτικό Συμβούλιο.
ΔΙΑΦΗΜΙΣΤΙΚΟΣ ΧΩΡΟΣ
Αναμένουμε η απόφαση να καθαρογραφεί και να κοινοποιηθεί στο Υπουργείο Εσωτερικών.
Η απόφαση του ΣτΕ δεν έχει κοινοποιηθεί ακόμη στο ΥΠΕΣ . Μόλις το Υπουργείο παραλάβει την απόφαση , ο υπουργός εσωτερικών οφείλει να προβεί σε νομοθετικές ρυθμίσεις. Η ποινική και η αστική ευθύνη, όμως, ξεκινούν από την δημοσίευση της δικαστικής απόφασης.
Ανεξάρτητα από την εξειδίκευση που θα κάνει το υπουργείο εσωτερικών, με νομοθετική ρύθμιση, όλες οι αποφάσεις της Οικονομικής Επιτροπής είναι νομικά αίολες και μπορούν να προσβληθούν και να ακυρωθούν για λόγους μη νόμιμης σύνθεσής τους. Το πιο σημαντικό στοιχείο που αφορά στην ασφαλή λειτουργία των Δήμων και των αποφάσεών τους ,είναι το ζήτημα νομιμότητας της σύνθεσης.
Η απόφαση της Ολομέλειας του ΣτΕ ελήφθη κατά πλειοψηφία και έκρινε αντισυνταγματικές τις διατάξεις που άλλαξαν τον τρόπο συγκρότησης των Οικονομικών Επιτροπών και των Επιτροπών Ποιότητας Ζωής των Δήμων, καθώς και τις διατάξεις που μετέφεραν αρμοδιότητες των δημοτικών συμβουλίων στις Επιτροπές. Αντιθέτως, το ΣτΕ έκρινε ότι δεν αντίκεινται στο Σύνταγμα οι διατάξεις που αφορούν την ανάδειξη μελών στα διοικητικά συμβούλια δημοτικών οργανισμών και επιχειρήσεων (π.χ. ΔΕΥΑ), καθώς δεν συνδυάστηκαν και με μεταφορά αρμοδιοτήτων.
Μείζον ζήτημα, εγείρεται για τις αποφάσεις που θα ληφθούν εφεξής: είναι δυνητικά πληττόμενες, δηλαδή, , μπορούν να προσβληθούν. Εγείρεται ένα ζήτημα νομιμότητας, αλλά κάποιος πρέπει να το θέσει, με προσφυγή.
Σε κάθε περίπτωση οι συγκεκριμένες Επιτροπές είναι πλέον πολιτικά απονομιμοποιημένες.
Η απόφαση του ΣτΕ αφορά εμμέσως και τις αντίστοιχες διατάξεις για τις Περιφέρειες. Αν και η προσφυγή στο ΣτΕ -κατ’ επέκταση και η απόφαση της Ολομέλειας- αφορά αποκλειστικά και μόνο τις νομοθετικές διατάξεις για τους δήμους, έχει ήδη διαμορφωθεί μια νομολογία βάσει της οποίας πιθανολογείται ότι θα ευδοκιμήσουν και προσφυγές που αφορούν τον δεύτερο βαθμό αυτοδιοίκησης.
Οι νέες δημοτικές αρχές αναλαμβάνουν καθήκοντα την 1.1.2024 και θα έχουν 5ετή θητεία, έως τις 31.12.2028.
Σε διατάξεις νόμων που προηγήθηκαν πέρασε η ευθύνη καθαρισμού και συντήρησης και του εθνικού και επαρχιακού οδικού δικτύου στους δήμους που είναι και ζήτημα Πολιτικής Προστασίας, από την Περιφέρεια.
Τόσο στο προσχέδιο για τον προϋπολογισμού του κράτους για το 2024 όσο και στο Υπουργείο Εσωτερικών δεν υπάρχει καμία πρόβλεψη μεταβιβάσεων για την πρόληψη φυσικών καταστροφών και αντιμετώπιση των οικονομικών συνεπειών τους για τους δήμους
Από 1-1-2024,παρατηρείται αύξηση των τρεχουσών υποχρεώσεων δήμων σε όλη τη χώρα, υπολογισμένη από την ΚΕΔΕ στα 203 εκατ. ευρώ -μόνο η αύξηση του κόστους μισθοδοσίας αναμένεται να ανέλθει στα 210 εκατ. ευρώ- -χωρίς να υπάρχει καμία πρόβλεψη αύξησης των πόρων. Καταργούνται/ λύονται αυτοδικαίως στις 31 Δεκεμβρίου 2023 τα δημοτικά Νομικά Πρόσωπα Δημοσίου Δικαίου και οι κοινωφελείς επιχειρήσεις, με την επιφύλαξη της παρ. 7 του άρθρου 27 (Δημοτικά Λιμενικά Ταμεία), της παρ. 8 του άρθρου 29 (δημοτικά περιφερειακά θέατρα) .
Ενημερωτική Εγκύκλιο
Σύμφωνα με τις διατάξεις του ανωτέρω νόμου:
➢ Καταργούνται/ λύονται αυτοδικαίως στις 31 Δεκεμβρίου 2023 τα δημοτικά Νομικά Πρόσωπα Δημοσίου Δικαίου και οι κοινωφελείς επιχειρήσεις, με την επιφύλαξη της παρ. 7 του άρθρου 27 (Δημοτικά Λιμενικά Ταμεία), της παρ. 8 του άρθρου 29 (δημοτικά περιφερειακά θέατρα) και της παρ. 1 του άρθρου 52 του εν λόγω νόμου (δυνατότητα εξαίρεσης από τις καταργήσεις νομικών προσώπων των άρθρων 27 και 29, υπό τους όρους που προβλέπονται στην παρ. 1 του άρθρου 52).
➢ Καταργούνται αυτοδικαίως στις 29 Ιουνίου 2024 οι σχολικές επιτροπές των δήμων, σύμφωνα με την παρ. 1 του άρθρου 28, με την επιφύλαξη της παρ. 5 του άρθρου 28 του ίδιου νόμου.
Σύμφωνα με την εγκύκλιο:
Καταργούνται αυτοδικαίως τα δημοτικά ΝΠΔΔ που συστήθηκαν με οποιονδήποτε τρόπο την 31η.12.2023 και οι αρμοδιότητές τους ασκούνται από την 1η.1.2024 από τον οικείο δήμο.
Με πράξη του Γραμματέα της οικείας αποκεντρωμένης διοίκησης που δημοσιεύεται στην Εφημερίδα της Κυβερνήσεως εντός ενός (1) μηνός από την ως άνω ημερομηνία (31 η .12.2023) διαπιστώνεται η κατάργησή τους.
Εξαιρούνται ρητώς τα Δημοτικά Λιμενικά Ταμεία, ως νομικά πρόσωπα δημοσίου δικαίου των Ο.Τ.Α. α’ βαθμού που ιδρύονται και λειτουργούν σύμφωνα με τις προβλέψεις των άρθρων 28 του ν. 2738/1999 (Α’ 180) και 244 του Κώδικα Δήμων και Κοινοτήτων. (παρ. 7 άρθρου 27 ν. 5056/2023).
Από τις διατάξεις περί κατάργησης των δημοτικών νομικών προσώπων δημοσίου δικαίου δεν θίγονται:
- τα Δημοτικά Ιδρύματα, ως νομικά πρόσωπα δημοσίου δικαίου των Ο.Τ.Α. α΄ βαθμού, που συστήνονται με την έκδοση προεδρικού διατάγματος του Υπουργού Εσωτερικών και του καθ’ ύλην αρμόδιου Υπουργού, ύστερα από απόφαση του οικείου δημοτικού συμβουλίου, σύμφωνα με τις προβλέψεις των άρθρων 226 επ. του Κώδικα Δήμων και Κοινοτήτων (ν. 3463/2006, όπως τροποποιήθηκε με το ν. 5056/2023),
- οι Σύνδεσμοι δήμων, ως νομικά πρόσωπα δημοσίου δικαίου των Ο.Τ.Α. Α’ βαθμού, που συστήνονται με πράξη του Γραμματέα της αποκεντρωμένης διοίκησης, η οποία δημοσιεύεται στο Φύλλο της Εφημερίδας της Κυβερνήσεως, ύστερα από απόφαση του δημοτικού συμβουλίου καθενός από τους δήμους-μέλη, σύμφωνα με τις προβλέψεις των άρθρων 245 επ. του Κώδικα Δήμων και Κοινοτήτων (ν. 3463/2006),
- οι Σύνδεσμοι με μέλη τους νεοσύστατους με το άρθρο 154 του ν. 4600/2019 (Α΄ 43) δήμους, που συστήθηκαν αυτοδικαίως ως ν.π.δ.δ. με τις διατάξεις του άρθρου 156 παρ. 2 του ν. 4600/2019 και λειτουργούν σύμφωνα με τα άρθρα 245 έως 250 του Κώδικα Δήμων και Κοινοτήτων (ν. 3463/2006).
Κατάργηση δημοτικών Σχολικών Επιτροπών, βάσει των παρ. 1 και 2 του άρθρου 28 του ν. 5056/2023:
Τα ανωτέρω δημοτικά ν.π.δ.δ. της παρ. 2 του άρθρου 103 του ν. 3852/2010 (Α΄ 87) καταργούνται αυτοδικαίως την 29η.6.2024 και οι αρμοδιότητές τους ασκούνται από την 30η.6.2024 από τον οικείο δήμο.
Με πράξη του Γραμματέα της οικείας αποκεντρωμένης διοίκησης που δημοσιεύεται στην Εφημερίδα της Κυβερνήσεως εντός ενός (1) μηνός από την ως άνω ημερομηνία (29η.06.2024) διαπιστώνεται η κατάργησή τους (δεύτερο εδάφιο παρ. 1 άρθρου 27 σε συνδυασμό με την παρ. 2 άρθρου 28 ν. 5056/2023).
Λύση δημοτικών κοινωφελών επιχειρήσεων βάσει της παρ. 1 του άρθρου 29 του ν. 5056/2023:
Με βάση τα οριζόμενα στο προαναφερόμενο άρθρο, οι δημοτικές κοινωφελείς επιχειρήσεις της περ. α’ της παρ. 1 του άρθρου 252 του Κώδικα Δήμων και Κοινοτήτων (ν. 3463/2006) και της παρ. 1 του άρθρου 156 του ν. 4600/2019 (Α΄ 43) λύονται αυτοδικαίως την 31η.12.2023, κατά παρέκκλιση των διατάξεων περί λύσης ή και εκκαθάρισης, και οι αρμοδιότητές τους ασκούνται από την 1η.1.2024 από τον οικείο δήμο.
Με πράξη του Γραμματέα της οικείας αποκεντρωμένης διοίκησης που δημοσιεύεται στην Εφημερίδα της Κυβερνήσεως εντός ενός (1) μηνός από την ως άνω ημερομηνία (31η .12.2023) διαπιστώνεται η λύση τους (δεύτερο εδάφιο παρ. 1 άρθρου 29 ν. 5056/2023).
Διατήρηση Δημοτικών Περιφερειακών Θεάτρων (ΔΗ.ΠΕ.ΘΕ.): Σημειώνεται ότι, σύμφωνα με την παρ. 8 του άρθρου 29 του ν. 5056/2023, τα δημοτικά περιφερειακά θέατρα (ΔΗ.ΠΕ.ΘΕ.) που λειτουργούν ως δημοτικές κοινωφελείς επιχειρήσεις, εξαιρούνται από τις διατάξεις περί αυτοδίκαιης λύσης του άρθρου 29 του ν. 5056/2023.
Σε συνάφεια με τα προαναφερόμενα, με βάση τα οριζόμενα στο άρθρο 31 του ν. 5056/2023, επισημαίνεται ότι στο εξής δεν επιτρέπεται η ίδρυση νομικών προσώπων από Ο.Τ.Α. α’ βαθμού τα οποία συστήνονται σύμφωνα με το άρθρο 103 του ν. 3852/2010 (Α΄ 87), καθώς και με τα άρθρα 239, 243 και 254 του Κώδικα Δήμων και Κοινοτήτων (ν. 3463/2003), δηλαδή δεν επιτρέπεται η σύσταση δημοτικών ν.π.δ.δ., σχολικών επιτροπών και κοινωφελών επιχειρήσεων.
Περαιτέρω, εφιστάται η προσοχή σας στις διατάξεις του νέου νόμου που δίνουν τη δυνατότητα στους Ο.Τ.Α. α΄ βαθμού να διατηρήσουν, κατ’ εξαίρεση των προαναφερόμενων αυτοδίκαιων καταργήσεων/λύσεων, νομικά τους πρόσωπα ύστερα από απόφασή τους και με την έκδοση προβλεπόμενης στο νόμο σχετικής πράξης.
Πιο συγκεκριμένα:
➢ Διατήρηση ν.π.δ.δ. και κοινωφελών επιχειρήσεων: Βάσει της εξουσιοδοτικής διάταξης της παρ. 1 του άρθρου 52 του ν. 5056/2023, προβλέπεται η έκδοση απόφασης του Υπουργού Εσωτερικών με την οποία δύναται να εξαιρεθούν από την κατάργηση των άρθρων 27 και 29, ν.π.δ.δ. και κοινωφελείς επιχειρήσεις, των οποίων η δραστηριότητα από πλευράς εξειδικευμένου αντικειμένου, απόδοσης έργου και ευρύτερης αναγνώρισης δικαιολογεί την ανωτέρω εξαίρεση. Για την έκδοση της ανωτέρω απόφασης, απαιτείται αίτηση του οικείου δημοτικού συμβουλίου που υποβάλλεται αποκλειστικά έως την 15η.11.2023 στο Υπουργείο Εσωτερικών και συνοδεύεται από τεκμηριωμένη αιτιολόγηση με ποιοτικά και ποσοτικά στοιχεία ως προς τη διαπίστωση της πλήρωσης της ανωτέρω προϋπόθεσης (άσκηση δραστηριότητας του νομικού προσώπου με εξειδικευμένο αντικείμενο, αξιοσημείωτη/μακρόχρονη απόδοση έργου και ευρύτερη αναγνώριση). Επισημαίνεται δε ότι η εν λόγω απόφαση (αίτηση) του οικείου δημοτικού συμβούλιου δεν υπόκειται στους περιορισμούς της παρ. 5 του άρθρου 65 του ν. 3852/2010, όπως συμπληρώθηκε με το άρθρο 1 του ν. 4257/2014 (Α’ 93), και δεν εμπίπτει στον έλεγχο νομιμότητας του άρθρου 225 του ν. 3852/2010.
➢ Διατήρηση Σχολικών Επιτροπών: Σύμφωνα με τα οριζόμενα στην παρ. 5 του άρθρου 28 του ν. 5056/2023, «5. Με διαπιστωτική πράξη του Γραμματέα της οικείας αποκεντρωμένης διοίκησης, ύστερα από απόφαση του οικείου δημοτικού συμβουλίου, η οποία λαμβάνεται έως τις 31.3.2024, μπορούν να εξαιρούνται από την εφαρμογή του παρόντος σχολικές επιτροπές σε δήμους στους οποίους λειτουργούν συνολικά περισσότερες από εκατό (100) σχολικές μονάδες πρωτοβάθμιας και δευτεροβάθμιας εκπαίδευσης».