Κουβεντιάζοντας με τον Άκη Λιάντζουρα από το Think Tank της Capitol17 γεννήθηκαν οι παρακάτω σκέψεις για την Δημοκρατία τα χρόνια που έρχονται.
“Θυμάμαι τη ζέστη, τη σκόνη και τον ήχο από το σκασμένο λάστιχο του αυτοκινήτου μου στη μέση του πουθενά στον Παναμά. Είχα κάνει μεγάλο λάθος να οδηγήσω για το ραντεβού μου στα Bocas De Torros και δεν πήρα το αεροπλάνο. Η οδική βοήθεια θα αργούσε, και εγώ περίμενα ανήμπορος, όταν ένας άγνωστος σταμάτησε για να βοηθήσει. Ήταν ένας Βενεζουελάνος, φιλικός, με βλέμμα γεμάτο καλοσύνη. Καθώς μου κέρασε ένα ποτήρι από το τοπικό «Agua Verde»,που έκρυβε στο αμάξι του, η συζήτηση γύρισε στην καταγωγή μου. Όταν άκουσε ότι ήμουν Έλληνας, το πρόσωπό του φωτίστηκε. «Από την Ελλάδα ξεκίνησε η δημοκρατία», είπε με ενθουσιασμό. «Αλλά ξέρεις τι έγινε στο Τόρρες;»”
ΔΙΑΦΗΜΙΣΤΙΚΟΣ ΧΩΡΟΣ
Έτσι άκουσα για πρώτη φορά την ιστορία αυτού του μικρού Βενεζελόνικου χωριού, που βρίσκεται μακριά από τα φώτα της δημοσιότητας. Στο Τόρρες, οι κάτοικοι πήραν στα χέρια τους τον έλεγχο των οικονομικών τους, αγνωόντας τα καρτέλ και την κεντρική κυβέρνηση του Τσαβες, αποφασίζοντας οι ίδιοι πού θα πάνε οι δημόσιοι πόροι τους. Ένα χωριό που φαινόταν καταδικασμένο στην εγκατάλειψη, κατάφερε να ανακάμψει, δημιουργώντας έργα για την κοινότητά του – από σχολεία μέχρι αναδασώσεις – μέσω της συμμετοχικής δημοκρατίας.
Αυτή η ιστορία με άγγιξε βαθιά. Πρόσφατα, διαβάζοντας το βιβλίο Ανθρωπότητα: Μια Απροσδόκητα Αισιόδοξη Ιστορία, ξαναθυμήθηκα το Τόρρες. Και σκέφτηκα: αν αυτό το μικρό χωριό μπόρεσε να μεταμορφωθεί, γιατί όχι και η Ελλάδα;
Η Ελλάδα του 2025: Ένας Προϋπολογισμός, Μια Ευκαιρία
Το 2025, η Ελλάδα διαθέτει έναν προϋπολογισμό που μπορεί να γίνει το εργαλείο μιας πραγματικής επανάστασης. Στις σελίδες του προσχεδίου του κρατικού προϋπολογισμού, κρύβεται η ευκαιρία να αλλάξουμε τον τρόπο που λαμβάνονται οι αποφάσεις – όχι από λίγους για πολλούς, αλλά από όλους για όλους.
ΔΙΑΦΗΜΙΣΤΙΚΟΣ ΧΩΡΟΣ
Ο προϋπολογισμός του 2025 προβλέπει:
- 14,3 δισ. ευρώ για δημόσιες επενδύσεις, από τις οποίες ένα μέρος θα μπορούσε να αποφασιστεί μέσω τοπικών συνελεύσεων.
- 6,5 δισ. ευρώ για την παιδεία, που μπορούν να κατευθυνθούν σε έργα αποφασισμένα από γονείς, δασκάλους και μαθητές.
- 6,2 δισ. ευρώ για την υγεία, με πόρους που οι τοπικές κοινότητες μπορούν να διαχειριστούν για την ενίσχυση των δομών υγείας τους.
- 1,9 δισ. ευρώ για περιβαλλοντικά έργα, μια ευκαιρία για τους πολίτες να σχεδιάσουν αναδασώσεις, πράσινες υποδομές και βιώσιμες ενεργειακές λύσεις.
Αυτά τα ποσά δεν είναι απλώς αριθμοί. Είναι η βάση για μια νέα μορφή δημοκρατίας.
Η Δύναμη της Εμπιστοσύνης
Η συμμετοχική δημοκρατία δεν είναι μια ουτοπική ιδέα. Είναι ένας τρόπος να δείξουμε εμπιστοσύνη στους πολίτες. Ο Ρούτγκερ Μπρέγκμαν γράφει ότι «η ανθρώπινη φύση είναι θεμελιωδώς καλή». Αν λοιπόν δώσουμε στους πολίτες τη δυνατότητα να συμμετέχουν στη λήψη αποφάσεων, θα δούμε εκπληκτικά αποτελέσματα.
ΔΙΑΦΗΜΙΣΤΙΚΟΣ ΧΩΡΟΣ
Φανταστείτε μια κοινότητα στη Μάνη που αποφασίζει πώς να επενδύσει σε τουριστική ανάπτυξη, ή τους κατοίκους της Κομοτηνής να επιλέγουν πού να κατευθυνθούν οι πόροι για την υποστήριξη των αγροτών. Αυτές οι ιδέες δεν είναι ανέφικτες. Είναι πιθανές – αν τολμήσουμε να αλλάξουμε.
Οι Περισσότεροι Πιστεύουν ότι Είναι Ουτοπία. Και Όμως…
Οι περισσότεροι που διαβάζουν αυτό το κείμενο πιθανότατα σκέφτονται: «Αυτά είναι για ονειροπόλους. Δεν μπορούν να γίνουν στην πράξη». Και όμως, είναι ήδη πραγματικότητα. Όχι μόνο σε κάποιο απομονωμένο χωριό της Λατινικής Αμερικής, αλλά σε μερικές από τις πιο διάσημες πόλεις του κόσμου.
Στη Νέα Υόρκη, οι πολίτες αποφασίζουν για έργα στις γειτονιές τους, δίνοντας προτεραιότητα σε σχολεία, πάρκα και δημόσιους χώρους. Στη Βαρκελώνη, η συμμετοχική δημοκρατία έχει αναδιαμορφώσει τον τρόπο που λειτουργούν οι τοπικές αρχές, ενώ στο Παρίσι, οι πολίτες έχουν δημιουργήσει πράσινες ζώνες και κοινωνικές δομές μέσα από συμμετοχικούς προϋπολογισμούς.
Ακόμα πιο εντυπωσιακό είναι το παράδειγμα της Σεούλ, όπου οι πολίτες συμμετέχουν ενεργά στον σχεδιασμό των δημόσιων πολιτικών, δημιουργώντας πολιτιστικά κέντρα και χώρους πρασίνου που ανταποκρίνονται στις πραγματικές ανάγκες της κοινωνίας. Ακόμη και μικρότερες κοινότητες, όπως το Τόρρες και ακόμη μερικές εκατοντάδες πόλεις σε όλο τον κόσμο σήμερα, απέδειξαν ότι η συμμετοχική δημοκρατία δεν είναι απλώς μια θεωρία – είναι μια δύναμη που αλλάζει τις ζωές.
Η Ελλάδα μπορεί να γίνει Πρωτοπόρος
Η Ελλάδα μπορεί να γίνει ο επόμενος πρωταγωνιστής αυτής της παγκόσμιας επανάστασης. Με την ιστορία μας ως λίκνο της δημοκρατίας, έχουμε την ευκαιρία να δείξουμε ότι η δημοκρατία μπορεί να εξελιχθεί. Ξεκινώντας από τοπικές κοινότητες και πειραματισμούς, μπορούμε να δημιουργήσουμε ένα σύστημα που ενισχύει την εμπιστοσύνη και δίνει φωνή σε όλους τους πολίτες.
Το Τόρρες μου έδειξε ότι ακόμα και οι μικρότερες κοινότητες μπορούν να πετύχουν σπουδαία πράγματα. Το ερώτημα δεν είναι αν η συμμετοχική δημοκρατία είναι εφικτή. Είναι αν είμαστε έτοιμοι να κάνουμε το βήμα.
Κάλεσμα για Δράση
Αυτή δεν είναι μια θεωρητική άσκηση. Είναι μια πρόσκληση για να φανταστούμε – και να δημιουργήσουμε – μια Ελλάδα όπου κάθε πολίτης έχει φωνή. Όπου ο προϋπολογισμός του 2025 δεν είναι απλώς μια λίστα δαπανών, αλλά μια ευκαιρία για αναγέννηση.
Ας εμπιστευτούμε τους πολίτες μας. Ας τους δώσουμε τη δύναμη να σχεδιάσουν το μέλλον τους. Και ίσως, όπως είπε ο Βενεζουελάνος στον Παναμά, παραμονές του Δημοψηφίσματος του 2015 «η Ελλάδα να δείξει ξανά στον κόσμο τι σημαίνει δημοκρατία».
