Το κονάκι, ένα από τα ελάχιστα σωζόμενα αστικά αρχοντικά της νότιας Ελλάδας, χρονολογείται στον 17ο αιώνα και συνδέεται με την οικογένεια της Οσίας Φιλοθέης
Το Σπίτι των Μπενιζέλων αποτελεί ένα μοναδικό ιστορικό μνημείο: είναι το τελευταίο σωζόμενο κονάκι στην Αθήνα και ένα από τα ελάχιστα παραδείγματα αντίστοιχων αστικών αρχοντικών που διατηρούνται στη νότια Ελλάδα. Τα «κονάκια» ήταν ο τύπος αρχοντικής κατοικίας που κυριάρχησε στις οθωμανικές πόλεις, τόσο στα Βαλκάνια όσο και στη Μικρά Ασία, από τα μέσα του 17ου έως τις αρχές του 19ου αιώνα.
Ιστορία και αρχιτεκτονική ταυτότητα
Το κονάκι, στην αποκατεστημένη του μορφή, διακρίνεται για τη λιτότητα των μορφών του. Η κατασκευή του εκτιμάται ότι ανάγεται στον 17ο ή στις αρχές του 18ου αιώνα. Το αρχοντικό του 18ου αιώνα χτίστηκε πάνω σε δύο παλαιότερες, λιθόκτιστες κατασκευές, οι οποίες ενσωματώθηκαν στο ισόγειό του. Αυτές οι παλαιότερες δομές συνδέονται, σύμφωνα με την παράδοση, με την κατοικία της Οσίας Φιλοθέης (1545;-1589), η οποία καταγόταν από την αρχοντική αθηναϊκή οικογένεια των Μπενιζέλων.
Δομή και κατασκευαστικά χαρακτηριστικά
Πρόκειται για ένα διώροφο ορθογώνιο κτίσμα, διαστάσεων 9,30 x 23,70 μ., το οποίο υψώνεται στο κέντρο του οικοπέδου, περιτριγυρισμένο από τη βόρεια και τη νότια αυλή.
-
Ισόγειο: Είναι λιθόκτιστο και φιλοξενούσε κυρίως βοηθητικές λειτουργίες και οικονομικές δραστηριότητες. Αποτελείται από τρεις κλειστούς χώρους και μία στοά. Ιδιαίτερο ενδιαφέρον παρουσιάζει η τοξοστοιχία της στοάς, η οποία στηρίζεται σε λεπτούς μονόλιθους μαρμάρινους κίονες με κολοβούς κωνικούς κιονόκρανα, διακοσμημένους με φύλλα καλάμου και άκανθας. Στους χώρους του διατηρούνται σαφείς μαρτυρίες της οικοδομικής ιστορίας του αρχοντόσπιτου.
-
Όροφος: Κατασκευασμένος κυρίως με ξυλόπηκτους τοίχους, αποτελούσε τον κύριο χώρο διαβίωσης. Η κάτοψή του οργανώνεται γύρω από δύο βασικά στοιχεία: τον οντά (το δωμάτιο-μονάδα για όλες τις καθημερινές δραστηριότητες) και το χαγιάτι.
Η λειτουργία του ορόφου
Ο όροφος είναι το κεντρικό σημείο αναφοράς του σπιτιού, με επίκεντρο το ευρύχωρο χαγιάτι (ανοιχτό πέρασμα προς τα δωμάτια). Το χαγιάτι διέθετε καθιστικά (σοφάδες) στα άκρα του και τον κεντρικό χώρο (ορτά-σοφά) προς το νότο, αντανακλώντας τον τρόπο ζωής της εποχής.
Χαρακτηριστικό των δωματίων (οντάδες) του ορόφου είναι η ευέλικτη εσωτερική διαμόρφωση και επίπλωση, που επέτρεπε την αλλαγή χρήσης τους μέσα στην ημέρα. Οι προσεγμένες ξυλοκατασκευές και τα δείγματα ξυλόγλυπτης διακόσμησης που απαντώνται στον όροφο είναι τυπικά στοιχεία των κονιακιών εκείνης της περιόδου.
Πηγή
