Ο αρχιτέκτων και σύμβουλος Ακουστικής, Θεόδωρος Τιμαγένης, αποτυπώνει το πρόβλημα σε όλες τους τις παραμέτρουςκαι προτείνει λύσεις
«Όπου κι αν βρισκόμαστε, αυτό που ακούμε είναι κυρίως θόρυβος. Αν τον αγνοήσουμε, μας ενοχλεί. Αν τον ακούσουμε, γίνεται συναρπαστικός», έλεγε ο Αμερικανός συνθέτης, φιλόσοφος και μουσικολόγος, Τζων Κέιτζ.
Πόσο μπορεί να ισχύσει η ρήση του στην σημερινή πολύβουη Αθήνα, όπου η αστική ηχορύπανση έχει καταστεί βασανιστική για όσους ζουν και εργάζονται στην πρωτεύουσα; Ο θόρυβος μπορεί να προέρχεται από διάφορες πηγές, όπως κυκλοφοριακό, δυνατή μουσική σε καταστήματα, οχλαγωγία ή άλλες δραστηριότητες. Το παζλ όμως που δημιουργείται από όλους αυτούς τους παράγοντες εξελίσσεται σε πρόβλημα για την υγεία των πολιτών.
Ως περιβαλλοντικός θόρυβος νοείται ο ανεπιθύμητος ή επιβλαβής εξωτερικός
ήχος που προκαλείται από ανθρώπινες δραστηριότητες. Η κύρια πηγή επιβλαβούς
περιβαλλοντικού θορύβου, δηλαδή της ηχορύπανσης, είναι η οδική κυκλοφορία,
ακολουθούμενη από τη σιδηροδρομική και την εναέρια κυκλοφορία.
Η έκθεση του περασμένου Ιουνίου
Πάνω από 110 εκατομμύρια άνθρωποι, ή περισσότερο από το 20 % των Ευρωπαίων, εκτίθενται σε υψηλά επίπεδα θορύβου από τις μεταφορές που υπερβαίνουν τα όρια που έχουν καθοριστεί σύμφωνα με τους κανόνες υποβολής εκθέσεων της ΕΕ και που βλάπτουν την υγεία, το περιβάλλον και την οικονομία, σύμφωνα με έκθεση της Ευρωπαϊκής Υπηρεσίας Περιβάλλοντος (ΕΟΠ) για τη θορυβική ρύπανση που δημοσιεύθηκε τον Ιούνιο του 2025.
Η έκθεση καλεί για την ανάληψη πιο αποφασιστικών δράσεων σε επίπεδο ΕΕ και σε εθνικό επίπεδο για την αντιμετώπιση του προβλήματος.
Η πρόοδος στη μείωση της έκθεσης σε επιβλαβή επίπεδα θορύβου είναι αργή, σύμφωνα με την έκθεση του ΕΟΠ «Περιβαλλοντικός θόρυβος στην Ευρώπη 2025», η οποία προσθέτει ότι ο στόχος της ΕΕ για μηδενική ρύπανση, δηλαδή η μείωση κατά 30 % έως το 2030 του αριθμού των ατόμων που υποφέρουν από χρόνια όχληση λόγω του θορύβου των μεταφορών, είναι απίθανο να επιτευχθεί χωρίς τη λήψη πρόσθετων μέτρων.
Δεύτερος σημαντικότερος περιβαλλοντικός παράγων
Ο Παγκόσμιος Οργανισμός Υγείας (ΠΟΥ) θεωρεί τον περιβαλλοντικό θόρυβο τον δεύτερο σημαντικότερο περιβαλλοντικό παράγοντα που συντελεί στη νοσοεπιβάρυνση στην ΕΕ μετά την ατμοσφαιρική ρύπανση.
Η μακροπρόθεσμη έκθεση στον περιβαλλοντικό θόρυβο αποτελεί έναν από τους αιτιολογικούς παράγοντες για 48.000 νέα περιστατικά καρδιοπάθειας και 12.000 πρόωρους θανάτους στην Ευρώπη κάθε χρόνο.
Σύμφωνα με τα μέχρι στιγμής στοιχεία τουλάχιστον ένας στους πέντε ανθρώπους στην ΕΕ εκτίθεται σε επιβλαβή επίπεδα θορύβου. Η μακροχρόνια έκθεση σε υπερβολικό θόρυβο μπορεί να έχει δυσμενείς επιπτώσεις στην υγεία, όπως διαταραχές ύπνου, καρδιαγγειακές παθήσεις, ενόχληση, γνωστικές διαταραχές και προβλήματα ψυχικής υγείας.
Αιτίες της ηχορύπανσης
Υπάρχουν πολλές πηγές ηχορύπανσης, αλλά μερικές από τις κύριες είναι:
-Θόρυβος από την κυκλοφορία
Ο θόρυβος από την κυκλοφορία αποτελεί την πηγή του μεγαλύτερου μέρους της ηχορύπανσης στις πόλεις. Για παράδειγμα, μια κόρνα αυτοκινήτου παράγει 90 dB και ένα λεωφορείο 100 dB.
-Θόρυβος από την εναέρια κυκλοφορία
Υπάρχουν λιγότερα αεροσκάφη που πετούν πάνω από τις πόλεις από ό,τι αυτοκίνητα στους δρόμους, αλλά ο αντίκτυπος είναι μεγαλύτερος: ένα μόνο αεροσκάφος παράγει 130 dB.
-Οικοδομές
Οι οικοδομές και η κατασκευή χώρων στάθμευσης αυτοκινήτων, καθώς και οι εργασίες ανακατασκευής δρόμων και πεζοδρομίων είναι πολύ θορυβώδεις. Για παράδειγμα, ένα τρυπάνι παράγει 110 dB.
-Εστίαση και νυχτερινή ζωή
Τα μπαρ, τα εστιατόρια και οι συναθροίσεις σε βεράντες και ταράτσες όταν ο καιρός είναι καλός μπορούν να παράγουν περισσότερο από 100 dB. Αυτό περιλαμβάνει τον θόρυβο από κλαμπ.
-Ζώα
Ο θόρυβος που προκαλούν τα ζώα μπορεί να περάσει απαρατήρητος, αλλά ένα σκυλί που γαβγίζει ή ουρλιάζει, για παράδειγμα, μπορεί να παράγει περίπου 60-80 dB.
Τι είναι τα ντεσιμπέλ που μετράμε τον ήχο
Ντεσιμπέλ (dB) χρησιμοποιούνται για τη μέτρηση της έντασης ενός ήχου. Είναι ένας ειδικός τρόπος μέτρησης, επειδή κάθε αύξηση 10 dB σημαίνει ότι ο ήχος είναι 10 φορές πιο έντονος. Αυτό είναι χρήσιμο επειδή μας επιτρέπει να μετράμε ήχους που είναι πολύ χαμηλοί, όπως ένας ψίθυρος, μέχρι και πολύ δυνατούς ήχους, όπως μια μηχανή τζετ.
Η Αθήνα των θορύβων
Η Αθήνα – όπως και κάθε μεγάλη πόλη – δεν έχει μια σταθερή αντοχή στην αστική ηχορύπανση. Υπάρχουν όμως νομοθετημένα όρια θορύβου που θεωρούνται αποδεκτά για την υγεία των κατοίκων και την ποιότητα ζωής.
Τι ισχύει γενικά:
α) Ο Παγκόσμιος Οργανισμός Υγείας (ΠΟΥ) συνιστά να μην ξεπερνά ο θόρυβος:
-55 dB την ημέρα (για εξωτερικούς χώρους σε πόλεις)
-40 dB τη νύχτα (για να κοιμάται σωστά ο άνθρωπος)
Στην Ελλάδα, σύμφωνα με την ευρωπαϊκή νομοθεσία (Οδηγία 2002/49/ΕΚ), έχουν καθοριστεί “στρατηγικοί χάρτες θορύβου” για πόλεις όπως η Αθήνα. Εκεί γίνεται εκτίμηση θορύβου από κυκλοφορία, τρένα, βιομηχανία και αεροπλάνα.
β) Πραγματικά επίπεδα στην Αθήνα:
-Σε κεντρικές λεωφόρους (π.χ. Κηφισίας, Συγγρού, Αλεξάνδρας) ο θόρυβος από την κυκλοφορία συχνά ξεπερνά τα 70–75 dB την ημέρα.
-Κοντά στο αεροδρόμιο Ελ. Βενιζέλος, οι περιοχές κάτω από τις αεροπορικές διαδρομές φτάνουν ακόμη και τα 80–90 dB κατά τη διέλευση αεροσκαφών.
-Σε κατοικημένες περιοχές πιο μακριά από μεγάλους δρόμους, ο θόρυβος κυμαίνεται γύρω στα 50–60 dB.
Συμπέρασμα:
Η Αθήνα ξεπερνά συχνά τα συνιστώμενα όρια του ΠΟΥ, ειδικά σε πολυσύχναστους δρόμους. Αυτό σημαίνει ότι η πόλη είναι υποχρεωμένη να “αντέχει” πρακτικά πολύ περισσότερα ντεσιμπέλ από όσα πρέπει, αλλά με κόστος στην ποιότητα ζωής (άγχος, αϋπνία, καρδιαγγειακά προβλήματα).
Οδικοί άξονες:
1) Λεωφόρος Κηφισίας
Σε μελέτη «Traffic Noise Assessment of Developing Urban Areas in Greece – The City of Athens Case», αναφέρεται ότι οι μέσοι ισοδύναμοι θόρυβοι (Leq) για την λεωφόρο Κηφισίας είναι:
- Ημέρα: ~ 71 dB
- Νύχτα: ~ 70 dB
Αυτά είναι επίπεδα που υπερβαίνουν κατά πολύ τα προαναφερόμενο συνιστώμενα όρια για κατοικημένες περιοχές - 2) Αττική Οδός
- Σε στρατηγικό χάρτη θορύβου για την Αττική Οδό, διαπιστώθηκαν υπερβάσεις των ορίων Lden και Ln, και έχει προταθεί η χρήση ηχοπετασμάτων 4–4,5 μέτρων για μείωση του θορύβου (πηγή: Euronoise 2018.eu)
- Το πρόγραμμα περιβαλλοντικής παρακολούθησης της Αττικής Οδού αναφέρεται και ως τον πρώτο αυτοκινητόδρομο στην Ελλάδα με ολοκληρωμένο στρατηγικό χάρτη θορύβου. (ir.lib.uth.gr)
- 3) Άλλοι άξονες / δρόμοι υψηλής κυκλοφορίας
- Σε μελέτη μέτρησης θορύβου κατά μήκος όψεων ψηλών κτιρίων σε κεντρικούς δρόμους της Αθήνας, οι μετρήσεις και οι προβλέψεις δείχνουν ότι οι κυκλοφοριακοί άξονες ενισχύουν τον θόρυβο, και μάλιστα οι προβλέψεις υποτιμούν συνήθως τα πραγματικά επίπεδα κατά ~2,2 dB σε σχέση με τις μετρήσεις.
Προστασία της ακοής σας
Τα ασφαλή επίπεδα dB για τα αυτιά θεωρούνται γενικά κάτω από 85 dB. Η παρατεταμένη έκθεση σε επίπεδα άνω αυτού του ορίου μπορεί να οδηγήσει σε βλάβη της ακοής. Η τεχνολογία δίνει πλέον τη δυνατότητα ελέγχου των ήχων γύρω μας. Υπάρχουν εφαρμογές στα smartphones για να παρακολουθεί κανείς τα επίπεδα ήχου στο περιβάλλον του.
Αναφορικά με τη χρήση ωτοασπίδων, μελέτες προειδοποιούν ότι η παρατεταμένη χρήση τους για μεγάλο χρονικό διάστημα μπορεί να προκαλέσει δυσφορία, μολύνσεις στα αυτιά, ακόμη και απώλεια ακοής. Με λίγα λόγια οι ωτοασπίδες προσφέρουν προσωρινή ανακούφιση.
Ειδικός αναλύει
«Αν δεν κυκλοφορούσαν θορυβώδη δίκυκλα αυτομάτως ο θόρυβος θα μειωνόταν κατά περίπου 50%», υπογραμμίζει μεταξύ άλλων σε συνέντευξή του στο Newsbomb, ο αρχιτέκτων και σύμβουλος Ακουστικής, Θεόδωρος Τιμαγένης.
Σημειώνει επίσης ότι «ο υψηλός θόρυβος που επικρατεί σε πολλές περιοχές της Αθήνας επηρεάζει, όχι μόνο την καθημερινότητά μας αλλά, σε συνδυασμό με το εργασιακό θόρυβο υποσκάπτει αθόρυβα την υγεία όλων μας».
Ακολουθεί ολόκληρη η συνέντευξη του κ. Τιμαγένη, στην οποία αναλύει το περιβάλλον της Αθήνας και προτείνει λύσεις:
–Κάποτε λέγαμε ότι η επιβάρυνση εξαιτίας της ηχορύπανσης προέρχεται από κοντινά αεροδρόμια, σιδηροδρομικούς σταθμούς, μεγάλους αυτοκινητόδρομους κλπ. Ωστόσο πλέον μια σειρά από περιπτώσεις αστικής ηχορύπανσης (αυτοκίνητα, κόρνες, μουσική καταστημάτων, υψηλά ντεσιμπέλ κλπ) καθιστούν δύσκολη την ζωή αλλά και την εργασία στην Αθήνα. Θεωρείτε ότι η κατάσταση είναι μη αναστρέψιμη; Είναι τα κτίρια της Αθήνας «γερασμένα» όσον αφορά την ακουστική αρχιτεκτονική;
Ήδη με το πρώτο ερώτημά σας, μπαίνετε στην καρδιά του προβλήματος. Ο υψηλός θόρυβος που επικρατεί σε πολλές περιοχές της Αθήνας επηρεάζει, όχι μόνο την καθημερινότητά μας αλλά, σε συνδυασμό με το εργασιακό θόρυβο υποσκάπτει …. αθόρυβα την υγεία όλων μας.
Εδώ και δεκαετίες από πάρα πολλές μελέτες έχει αποδειχθεί ότι η έκθεση στον θόρυβο έχει άμεσες και έμμεσες αρνητικές επιπτώσεις στην υγεία. Αυτές μπορεί να είναι παροδικές ενοχλήσεις ή πολύ σοβαρές και μακροχρόνιες. Οι επιπτώσεις αυτές μπορεί να εξαρτώνται από πολλούς παράγοντες όπως η στάθμη του θορύβου, η διάρκεια έκθεσης και η ευαισθησία του ατόμου.
Ορισμένες από τις επιπτώσεις του θορύβου στην υγεία είναι, αύξηση του στρες, επιδείνωση της ακοής, ψυχολογικές επιπτώσεις, υπνοβασίες, αύξηση της πίεσης, επιδράσεις στην πορεία της εγκυμοσύνης, αύξηση των ρυθμών της καρδιάς, κόπωση κ.α.
Δυσμενείς επιπτώσεις στην υγεία από τον θόρυβο, δεν δημιουργούνται απαραίτητα όταν ο θόρυβος είναι υψηλός, αλλά επίσης και όταν ο θόρυβος διακόπτει έστω και για λίγο – ξαφνικά κάποιες σημαντικές λειτουργίες των ανθρώπων όπως π.χ. ο ύπνος ή η πνευματική εργασία.
Θα πρέπει εν τούτοις, να διευκρινίσουμε ότι οι υψηλές στάθμες θορύβου, δεν είναι κάτι αναγκαίο και αναπόφευκτο, διότι υψηλοί θόρυβοι, δυστυχώς, παράγονται και λόγω ανθρώπινης αμέλειας (π.χ. αμέλεια επισκευής των εξατμίσεων των οχημάτων), αλλά και ηθελημένα, όπως όλοι γνωρίζουμε . Ενδεικτικά, υψηλός θόρυβος παράγεται από τον τρόπο, που ορισμένοι αναβάτες οδηγούν τα δίκυκλα ή από την υψηλή ένταση των ηχείων κάποιων οχημάτων.
Σχετικά με το ερώτημά σας «αν η κατάσταση είναι αναστρέψιμη ή όχι», θα πρέπει πρώτα να ορίσουμε ποιος είναι ο στόχος μιας προσπάθειας για την βελτίωση του ακουστικού περιβάλλοντος. Σίγουρα ο θόρυβος των πόλεων μπορεί να αρχίσει να μειώνεται σταδιακά, μέχρι κάποιο αποδεκτό επίπεδο, όταν τηρηθεί η υπάρχουσα νομοθεσία και στην συνέχεια η υπάρχουσα νομοθεσία συμπληρωθεί κατάλληλα.
Σε κάθε περίπτωση, καθώς η χρήση ηλεκτρικών οχημάτων θα επεκτείνεται, ο θόρυβος από τα οχήματα βαθμιαία θα μειώνεται, κάτι όμως που δεν φαίνεται να ισχύει, κατά κανόνα, και για τα δίκυκλα, διότι όπως όλοι γνωρίζουμε η οδήγηση δίκυκλων που δημιουργούν θόρυβο συνδέεται άμεσα με την κουλτούρα των οδηγών τους.
Ως εκ τούτου, θα πρέπει να γίνονται αυστηροί έλεγχοι στα δίκυκλα, τα οποία από σχετικές μετρήσεις φαίνεται ότι διπλασιάζουν την στάθμη του θορύβου, που παράγεται σε ένα δρόμο από την τροχαία κίνηση. Δηλαδή αν δεν κυκλοφορούσαν θορυβώδη δίκυκλα αυτομάτως ο θόρυβος θα μειωνόταν κατά περίπου 50% !
Μια άλλη πηγή θορύβου, είναι κυρίως τα bars και τα κέντρα διασκέδασης, στα οποία δίδονται άδειες λειτουργίας μέσα στις γειτονιές. Τα καταστήματα αυτά δημιουργούν θόρυβο, παραβιάζοντας την σχετική νομοθεσία. Αυτό αρκετές φορές δεν συμβαίνει εσκεμμένα. Αντίθετα αρκετοί ιδιοκτήτες bars και κέντρων διασκέδασης δεν επιθυμούν να δημιουργούν προστριβές με τους περίοικους, όμως πολλές φορές πέφτουν θύματα επιτήδειων πωλητών, οι οποίοι με παραπλανητικά διαφημιστικά σλόγκαν ή από άγνοια, υπόσχονται ότι την λύση στο πρόβλημα θα φέρει ένα «μαγικό υλικό».
–Από τον Ιούνιο του 2007, τα κράτη μέλη της ΕΕ υποχρεούνται να καταρτίζουν ανά πενταετία στρατηγικούς χάρτες θορύβου για τα πολεοδομικά
συγκροτήματά τους. Από πότε έχει να γίνει κάτι τέτοιο στη χώρα μας; Επίσης υπάρχει στην Ελλάδα κάποιου είδους κανονισμός κτιριακής ηχοπροστασίας;
Ο πρώτος κύκλος στρατηγικών χαρτών θορύβου στην Ελλάδα για τα μεγάλα πολεοδομικά συγκροτήματα (λ.χ. Αθήνα, Θεσσαλονίκη) είχε ήδη ολοκληρωθεί περί το 2011.
Λόγω της ανάγκης επικαιροποίησης των δεδομένων θορύβου, αλλά και της ανάγκης εφαρμογής της σχετικής Ευρωπαϊκής Οδηγίας, το 2023 το ΥΠΕΝ προχώρησε στην Δράση εκπόνησης νέων στρατηγικών κατά του θορύβου στο πλαίσιο παρέμβασης – λήψης μέτρων για την βελτίωσης ποιότητας του αέρα και της μείωσης του θορύβου, με εκτιμώμενη ημερομηνία ολοκλήρωσης τον Δεκέμβριο του 2029.
Οι εν λόγω χάρτες αποτελούν μια σημαντικότατη συμβολή στον τομέα της περιβαλλοντικής ακουστικής καθότι, χάρη σε αυτούς μπορούν, να ληφθούν στρατηγικές αποφάσεις για τον Πολεοδομικό σχεδιασμό, την διαμόρφωση καταλλήλου νομοθετικού πλαισίου για την αντιμετώπιση του θορύβου, την διαχείριση, αγορά-πώληση και ανάπτυξη του διαθέσιμου Ελληνικού κτηριακού αποθέματος.
Συγκεκριμένα, οι επικαιροποιημένοι ευρυζωνικοί (γενικοί) δείκτες θορύβου (24 ωρών, ημέρας, απογεύματος, νύκτας) που προσφέρονται στον κατασκευαστικό κλάδο, δίνουν την δυνατότητα να γνωρίζουμε εάν το οποιοδήποτε ακίνητο είναι κατάλληλο ή ακατάλληλο για την προβλεπόμενη (από τον, δυνητικό, κύριο του έργου) χρήση πριν καν την εκμετάλλευση του (ακόμα και σε επίπεδο “Due Diligence”) ή την εκκίνηση εκπόνησης της αρχιτεκτονικής προμελέτης του ακινήτου ή και ακόμα για το πόσο κοστοβόρες είναι οι εργασίες ηχομονωτικής ενίσχυσης του κτηριακού κελύφους προκειμένου αυτό να τηρεί κατά την λήψη άδειας δόμησης την υποχρεωτική ακουστική άνεση που προβλέπεται βάσει της Ελληνικής Νομοθεσίας (Κτηριοδομικός Κανονισμός | Άρθρο 22 | ΦΕΚ 3985.Β.2023).
Συγκεκριμένα κατά την αδειοδότηση ενός κτηρίου (για όλα τα νέα κτήρια), είναι υποχρεωτική η επίτευξη συγκεκριμένων ελάχιστων σταθμών θορύβου ηχοπροστασίας. Δηλαδή απλοποιημένα: Όλα τα κτήρια ανεξαρτήτως χρήσης εσωτερικά θα πρέπει να μην ξεπερνούν συγκεκριμένα επίπεδα θορύβου με κλειστές πόρτες και παράθυρα, είτε ο θόρυβος προέρχεται από την κυκλοφορία των οχημάτων, είτε από την λειτουργία οποιουδήποτε μηχανήματος. Οι μέγιστες επιτρεπτές τιμές αυτές ορίζονται ανάλογα με τον τύπο του κτηρίου στο Άρθρο 22.
Έτσι λοιπόν οι στρατηγικοί χάρτες θορύβου αποτελούν το σημείο αναφοράς, της προκαταρκτικής μελέτης ενός οποιουδήποτε κτηρίου. Στο σημείο αυτό είναι σημαντικό να σημειωθεί ότι δεν θα πρέπει να υφίσταται σύγχυση των στρατηγικών χαρτών θορύβου με τους τοπικούς χάρτες χωροχρονικής ανάλυσης έντασης και διακύμανσης του θορύβου, η εκπόνηση των οποίων αποτελεί αναγκαίο και αναπόσπαστο τμήμα της αρχιτεκτονικής προμελέτης πάντα στα πλαίσια τήρησης του Ελληνικού Κτιριοδομικού Κανονισμού (ΕΚΚ | Άρθρο 22) διότι προχωρούν στην αποτύπωση της ακριβούς – πραγματικής κατάστασης παρέχοντας δεδομένα που δεν εμπίπτουν στον σκοπό των στρατηγικών / πολεοδομικών χαρτών θορύβου, δηλαδή:
- Τριτοοκταβικές ζώνες συχνοτήτων (1/3 octave bands), ώστε να αποτυπωθεί σωστά το φασματικό περιεχόμενοτου θορύβου και να εκπονηθούν οι σχετικοί υπολογισμοί ανάλογα με το φάσμα ηχομόνωσης των δομικών στοιχείων.
- Παράμετρους όπως L_eq,T(ισοδύναμη στάθμη σε συγκεκριμένο χρονικό διάστημα υπό συγκεκριμένες συνθήκες της περιοχής) λαμβάνοντας υπόψιν και τις πηγές τοπικού χαρακτήρα, που στους στρατηγικούς χάρτες απλοποιούνται.
Πρακτικές αναλογίες μεταξύ «Στρατηγικού χάρτη θορύβου» και «Τοπικού χωροχρονικού χάρτη θορύβου»:
Για τους λάτρεις της αρχιτεκτονικής !
Η αναλογία είναι ίδια μεταξύ του «Noli Plan» και της «Κάτοψης ισογείου αποτυπωμένου επί του ακριβούς τοπογραφικού διαγράμματος»
Για τους λάτρεις της θάλασσας !
Η αναλογία είναι ίδια με αυτή μεταξύ του «Ναυτικού χάρτη» και της «Πορτολάνας»
Για τους λάτρεις της αρχαιολογίας !
Η αναλογία είναι ίδια με αυτή μεταξύ του «Γενικού χάρτη αρχαιολογικών χώρων» και της «Ανασκαφικής κάτοψης»
Για τους λάτρεις της γεωλογίας !
Η αναλογία είναι ίδια με αυτή μεταξύ του «Γεωλογικού Χάρτη» και της «Στρωματογραφικης Τομής»
Για τους λάτρεις της αστρονομίας !
Η αναλογία είναι ίδια με αυτή μεταξύ του «Γενικού Αστρονομικού χάρτη» και μιας εικόνας «Deep Field», του διαστημικού τηλεσκοπίου Hubble.
–Πώς μπορεί ένα κτίριο -και κατ΄ επέκτασιν οι ένοικοι ή οι εργαζόμενοι σε αυτό- να προστατευτεί από την αστική ηχορύπανση; δεδομένης της πληθώρα παραβάσεων;
Μια σύντομη απάντηση θα ήταν, ότι για τα νέα κτήρια θα πρέπει να τηρείται το άρθρο 22 του Κτιριοδομικού Κανονισμού και όταν κάποιος αγοράζει ή νοικιάζει κάποιο χώρο, να απαιτεί (τουλάχιστον) μια βεβαίωση από εξειδικευμένο μηχανικό, ότι το κτίριο τηρεί τις απαιτήσεις του Κτιριοδομικού Κανονισμού.
Η διαδικασία αυτή, θα μπορούσε να πει κάποιος ότι είναι παρόμοια με αυτή του τεχνικού ελέγχου κατά την αγορά ενός μεταχειρισμένου οχήματος που ο αγοραστής πριν προβεί στην πληρωμή ελέγχει την ασφάλεια και μηχανική καταλληλότητα του προς αγορά οχήματος.
Θα έπρεπε να υπάρχει επιτρεπτό όριο έκθεσης των εργαζομένων στους θορύβους κατά ανάλογα με τα ντεσιμπέλ; Υπήρχαν ήδη εδώ και χρόνια νομοθετημένα όρια για την έκθεση των εργαζομένων στον θόρυβο και στην Ευρώπη και στην Ελλάδα.
Η βασική σχετική νομοθεσία είναι κυρίως Π.Δ. 149/2006 (ΦΕΚ 159/Α` 28.7.2006): «Ελάχιστες προδιαγραφές υγείας και ασφάλειας όσον αφορά την έκθεση των εργαζομένων σε κινδύνους προερχόμενους από φυσικούς παράγοντες (θόρυβος) σε εναρμόνιση με την οδηγία 2003/10/ΕΚ»
Εν τούτοις θεωρούμε ότι τα κατώτερα όρια, όσον αφορά την βιομηχανία θα μπορούσαν να αυστηροποιηθούν, πράγμα όμως που δημιουργεί προβλήματα και έχει κόστος για τις βιομηχανίες, (κυρίως τις παλαιότερες). Γι’ αυτό θα ήταν χρήσιμο σε πρώτη φάση τα νέα αυστηρότερα όρια να εφαρμοσθούν πρώτα στα νέα βιομηχανικά κτήρια.
–Πώς μπορεί να προστατευτεί νομικά κάποιος ένοικος ή εργαζόμενος από τις επιπτώσεις της αστικής ηχορύπανσης; Υπάρχει ιστορικό δικαστικών προσφυγών για καταγγελίες θορύβου και ποιο είναι το νομικό πλαίσιο σχετικά με θέματα ακουστικής;
Υπάρχει νομικό υπόβαθρο – αν και όχι ολοκληρωμένο – το οποίο μπορεί να προστατεύσει θιγόμενους ενοίκους ή εργαζόμενους. Όπως, όμως, καταλαβαίνετε η εμπλοκή με νομικά θέματα ενδεχομένως – όχι πάντοτε – μπορεί να διαρκέσει μακρό χρονικό διάστημα και έχει και έξοδα.
Ενδεικτικά, για να μην μακρηγορούμε, σας αναφέρω δυο γενικές περιπτώσεις νομικής αντιμετώπισης των προβλημάτων θορύβου:
α] με βάση το Κτριοδομικό Κανονισμό (αρθ. 22) «Τα κριτήρια πρέπει να σχεδιάζονται και κατασκευάζονται έτσι ώστε να προστατεύονται οι ένοικοι από κάθε μορφής θορύβους μέσα στα όρια της κατοικίας, του τόπου εργασίας και διαμονής τους, όταν οι θόρυβοι προέρχονται από άλλους. Δηλαδή, να εξασφαλίζεται αποδεκτή ακουστική άνεση, λαμβάνοντας τα απαραίτητα μέτρα κτιριακής ηχομόνωσης και ηχοπροστασίας.»
Ως εκ τούτου, κάθε ένοικος ή αγοραστής κατοικίας, μπορεί μέσω πιστοποιημένου μηχανικού, να διενεργήσει ηχομετρήσεις στην κατοικία του και στην συνέχεια, εφ’ όσον δεν ικανοποιούνται οι απαιτήσεις του Κανονισμού, να έλθει σε διακανονισμό με τον πωλητή ή τον κατασκευαστή και εφ’ όσον αυτό δεν επιφέρει αποτέλεσμα, μπορεί να προσφύγει σε κατά νόμο δικαστήρια.
Για τον ανωτέρω λόγο, οι κατασκευαστές σημαντικών κτηρίων ή ακόμη πολυκατοικιών υψηλής ποιότητας, προβλέπουν την σύνταξη ακουστική μελέτης, από πιστοποιημένο μηχανικό, ώστε να μην δημιουργηθούν εκ των υστέρων αντιδικίες και τα σχετικά προβλήματα.
β] Ομοίως, αν κάποιος εργαζόμενος θεωρεί ότι η στάθμη θορύβου στον χώρο εργασίας του είναι πολύ υψηλή (υπερβαίνει τα όρια), πρέπει να ενημερώσει αρχικά τον εργοδότη και εφ’ όσον αυτό δεν αποδειχθεί αποτελεσματικό, θα πρέπει να ενημερώσει την αρμόδια δ/νση του Υπουργείου Εργασίας , το οποίο γνωρίζει την σχετική διαδικασία.
Από την άλλη πλευρά και ο Εργοδότης μπορεί να αναλάβει ο ίδιος πρωτοβουλία και να καλέσει μηχανικό (με αποδεδειγμένη ακαδημαϊκή εξειδίκευση), ο οποίος να εκτελέσει τις απαιτούμενες ηχομετρήσεις εντός του εργασιακού χώρου και εφ’ όσον η έκθεση των εργαζομένων στον θόρυβο υπερβαίνει τα όρια του Νόμου, να λάβει οικιοθελώς τα τυχόν απαιτούμενα μέτρα.
Επίσης αξίζει να σημειωθεί ότι ο Ελληνικός Κτηριοδομικός Κανονισμός προβλέπει τον ακουστικό έλεγχο των δομικών διατάξεων και κατασκευών (τοίχων, παραθύρων θυρών, πατωμάτων) προκειμένου να διαπιστωθεί η συμβατότητά τους με τις προδιαγραφές. Οι έλεγχοι αυτοί γίνονται σε εξειδικευμένα ανεξάρτητα εργαστήρια ακουστικής – ηχομόνωσης. Στην Αθήνα έχουμε το παλαιότερο και διεθνών προδιαγραφών εργαστήριο ακουστικής, κτιριακής ηχομόνωσης και ηχοπροστασίας στην Ελλάδα, το οποίο εντάσσεται στην σχολή Αρχιτεκτόνων Μηχανικών του ΕΜΠ, με διευθυντή τον αρχιτέκτονα μηχανικό Καθηγητή Μιλτιάδη Κατσαρό.
–Τι μπορεί να κάνει μια χώρα προκειμένου να αντιμετωπίσει τις επιπτώσεις τις ηχορύπανσης και τι κάθε ένας από εμάς ξεχωριστά;
Δεν είναι εύκολη η απάντηση σε αυτό το ερώτημα, ειδικά στην σημερινή εποχή που ακόμη και σε βόρειες χώρες η ηχορύπανση έχει αρχίσει να αυξάνεται έστω και ανεπαίσθητα (π.χ. από τις πολύ δυνατές τηλεφωνικές συνομιλίες εντός των δημόσιων μέσων μεταφοράς μέχρι και την εκπομπή δυνατής μουσικής από ΙΧ αυτοκίνητα). Αυτό οφείλεται ως επί το πλείστον, στην κουλτούρα των κατοίκων κάθε χώρας, και στο «μείγμα» των κατοίκων κάθε πόλης, που τα τελευταία χρόνια αλλάζει.
Από τα όσα συζητήσαμε προηγουμένως θα μπορούσαν να προκύψουν ορισμένα συμπεράσματα, για την εφαρμογή μέτρων, που σταδιακά θα μειώσουν την ηχορύπανση στους δημόσιους χώρους. Στην προσπάθεια για την μείωση της ηχορύπανσης οφείλουν να συνδράμουν όλοι.
Σε κάθε περίπτωση πριν από την εφαρμογή μέτρων πρέπει να γίνει κατάλληλη στατιστική έρευνα ώστε οι πολίτες να αξιολογήσουν την ενόχληση που υφίστανται από τα διάφορα είδη θορύβου (δηλ. όχι από το ύψος του θορύβου αλλά από την «ποιότητα» αυτού). Από μια τέτοια έρευνα θα προκύψουν στοχευμένα μέτρα που αν εφαρμοσθούν θα είναι αποτελεσματικότερα.
Σε κάθε περίπτωση στα γενικά μέτρα για την αντιμετώπιση της ηχορύπανσης περιλαμβάνονται και τα ακόλουθα:
- Βελτίωση της νομοθεσίας και η αυστηρή τήρηση αυτής. Ανάλογα παραδείγματα, μας δείχνουν ότι όταν η πολιτεία «θέλει», τότε μπορεί να πετύχει πολλά πράγματα (όπως πχ. την σημαντικότατη μείωση της στάθμευσης εμπρός από τις ράμπες ΑμΕΑ, την χρήση ζώνης στους οδηγούς αυτοκινήτων ή την χρήση κράνους στους επιβάτες δικύκλων κ.α’’).
- Θα πρέπει, επίσης, να ανατεθούν και να εφαρμοσθούν κατάλληλες κυκλοφοριακές μελέτες και να δημιουργηθούν πεζόδρομοι με αυστηρές προδιαγραφές όσον αφορά την χρήση τους.
- Να δημιουργηθούν χώροι στάθμευσης ώστε να μειωθούν οι κινήσεις των οχημάτων.
- Να καθορισθούν ζώνες όπου εκεί μόνον θα επιτρέπεται η ίδρυση κέντρων διασκέδασης ή υπαίθριων καταστημάτων υγειονομικού ενδιαφέροντος όπου επιτρέπεται η μουσική σε υπαίθριους χώρους.
- Να εισαχθεί στα σχολεία μάθημα σχετικά ανάπτυξη της παιδείας σχετικά με τον θόρυβο, ήδη από μικρή ηλικία.
- Όσον αφορά εμάς τους ίδιους ευνόητο είναι ότι πρέπει να βελτιώσουμε την συμπεριφορά μας προς τους συμπολίτες μας και στο θέμα του θορύβου.
- Αυτό αφορά στον τρόπο οδήγησης, στα άσκοπα κορναρίσματα ή τα κορναρίσματα πανηγυρισμών αλλά και όσον αφορά στην αγωγή των παιδιών μας (είναι απογοητευτικό να βλέπεις ομάδες νέων να κυκλοφορούν στους δρόμους βγάζοντας άναρθρες κραυγές μόνο και μόνο για να κάνουν θόρυβο – τι μόδα και αυτό;)
- Τέλος, πιστεύω ότι οι δημοσιογράφοι και τα Μέσα Μαζικής Ενημέρωσης (που θα πρέπει να συμφωνήσουμε ασκούν τεράστια επιρροή στην διαμόρφωση της κοινωνίας) πρέπει να βοηθήσετε στην αλλαγή κουλτούρας όσον αφορά το θέμα της ηχορύπανσης σε δημόσιους υπαίθριους χώρους.
Η επαγγελματική δεοντολογία και η διαχείριση έργων
Κλείνοντας την κουβέντα με τον κ. Τιμαγένη, εξέφρασε μέσω του Newsbomb, ένα παράπονο σχετικά με τον τρόπο που γίνεται η αποτύπωση και η αξιολόγηση στον τομέα της ανάπτυξης και διαχείρισης έργων.
Συγκεκριμένα ανέφερε:
«Πέραν της οδηγικής, συμπεριφορικής και γενικότερα κοινωνικής παιδείας που οφείλουμε όλοι να καλλιεργούμε από νεαρή ηλικία (αναφορικά πάντα με τις συνήθειές μας που σχετίζονται με τον θόρυβο), εξακολουθεί να υπάρχει σημαντικό έλλειμμα στην ανάπτυξη παιδείας γύρω από την επαγγελματική δεοντολογία.
Δυστυχώς, στον τομέα της ανάπτυξης και διαχείρισης έργων (Project Management) στην Ελλάδα, (και πάντα αναφερόμενοι στο πεδίο της ακουστικής), παρατηρείται πως (με εξαίρεση αυτή την στιγμή μόνον δύο οργανισμών)— η διαδικασία λήψης αποφάσεων στην διαχείριση έργων βασίζεται κατά κανόνα σε επικοινωνιακές στρατηγικές ή σε προσωπικές δυναμικές, παρά σε αντικειμενικά τεχνικά κριτήρια.
Συγκεκριμένα, δεν είναι σπάνιο, όταν φτάνει η στιγμή της τεχνικής αξιολόγησης ή της διατύπωσης επιστημονικά τεκμηριωμένων απόψεων, να επιβάλλεται η αποσιώπηση ορισμένων στοιχείων, προκειμένου να διατηρηθεί μια «επικοινωνιακή ομαλότητα» ή να αποφευχθεί πρόσθετη εργασία. Σε ορισμένες περιπτώσεις, μάλιστα, ασκούνται πιέσεις ώστε να προκριθούν λύσεις χωρίς επαρκή τεχνική τεκμηρίωση, υπό τον φόβο απώλειας συνεργασιών ή καθυστερήσεων σε πληρωμές.
Ωστόσο, οι μηχανικοί που τιμούν το επάγγελμά τους, σέβονται τον εαυτό τους και στηρίζουν την αξιοπιστία των επιστημονικών τους γνώσεων, επιλέγουν να διαφυλάσσουν τις αρχές τους. Γιατί, τελικά, η επαγγελματική ακεραιότητα και η τεχνική συνέπεια αποτελούν θεμέλια πολύ πιο ουσιαστικά και ανθεκτικά από τις πρόσκαιρες «προσοδοφόρες» ευκαιρίες».
