Σε μελέτη που δημοσιεύεται στο PNAS Nexus υποστηρίζεται ότι η γυναικεία επιθετικότητα μέσα στην οικογένεια δεν είναι εξαίρεση, αλλά κοινός κανόνας που καταγράφεται σε διαφορετικές κοινωνίες του πλανήτη. Οι γυναίκες είναι το ίδιο επιθετικές με τους άνδρες απέναντι στα αδέλφια τους και συχνά μάλιστα περισσότερο.
Η έρευνα βασίστηκε σε απαντήσεις 4.000 ανθρώπων από 24 χώρες και τα δεδομένα έρχονται σε αντίθεση με την κυρίαρχη κοινωνική αντίληψη που παρουσιάζει τους άνδρες ως πιο οξύθυμους και βίαιους, και τις γυναίκες ως πιο ήπιες. Όταν όμως το πεδίο σύγκρουσης είναι το οικογενειακό σπίτι, η ισορροπία αυτή αλλάζει.
Οι γυναίκες πιο επιθετικές στα αδέλφια από ό,τι νομίζαμε
Όπως διαβάζουμε στο ZME Science, παραδοσιακά, οι άνδρες καταγράφονται ως οι πιο βίαιοι σε εγκλήματα, σε σχολικές συμπλοκές ή σε κοινωνικές συγκρούσεις. Επίσης, οι γυναίκες βιώνουν σε μεγαλύτερο βαθμό σοβαρές μορφές ενδοοικογενειακής κακοποίησης. Ωστόσο, οι ερευνητές επισημαίνουν ότι το πρότυπο αυτό αντιστρέφεται στις σχέσεις με τα αδέλφια. Οι γυναίκες φαίνεται να καταφεύγουν σε εξίσου άμεσες αλλά και έμμεσες μορφές επιθετικότητας, από φωνές και χτυπήματα μέχρι κουτσομπολιό ή «καρφώματα» σε γονείς και δασκάλους.
Η επιθετικότητα αυτή δεν αφορά μόνο την παιδική ηλικία. Σύμφωνα με τα ευρήματα, η ένταση μεταξύ αδελφών συνεχίζεται και στην ενήλικη ζωή. Σε σχεδόν όλες τις κοινωνίες που μελετήθηκαν, τα κορίτσια ήταν πιο πιθανό να φωνάξουν, να σπρώξουν ή να χτυπήσουν αδέλφια σε σχέση με τα αγόρια. Μοναδική εξαίρεση η Γερμανία, όπου οι άνδρες είχαν ελαφρώς υψηλότερα ποσοστά σε φραστικές συγκρούσεις. Όταν όμως οι σχέσεις που εξετάζονται αφορούν φίλους ή συντρόφους, η εικόνα αλλάζει ξανά: οι άνδρες εμφανίζουν μεγαλύτερη σωματική επιθετικότητα, όπως έχει καταγραφεί σε πολυάριθμες μελέτες.
Το πλαίσιο της οικογένειας αλλάζει τους κανόνες
Το ερώτημα που προκύπτει είναι: «γιατί οι γυναίκες εμφανίζονται πιο επιθετικές απέναντι στα αδέλφια τους;». Οι ερευνητές εξηγούν ότι το πλαίσιο παίζει καθοριστικό ρόλο. Έξω από το σπίτι, η επιθετικότητα σχετίζεται με κοινωνικό στάτους και διεκδίκηση συντρόφων. Εντός της οικογένειας, η αντιπαλότητα αφορά πόρους όπως προσοχή γονιών, φαγητό, χώρο ή χρήματα. Οι συγκρούσεις αυτές θεωρούνται λιγότερο επικίνδυνες για τις γυναίκες, αφού οι αδελφοί συχνά αποφεύγουν να προκαλέσουν σοβαρή ζημιά στις αδελφές τους, γνωρίζοντας ότι αυτό θα βλάψει συνολικά την οικογένεια.
Ένας ακόμη παράγοντας είναι η διαφορετική στάση των γονέων απέναντι στα παιδιά. Τα αγόρια τιμωρούνται συχνότερα για εκρήξεις θυμού ή σωματική βία, ενώ τα κορίτσια συχνά μένουν ατιμώρητα ή αντιμετωπίζουν πιο ήπιες συνέπειες. Αυτό μπορεί να ενθαρρύνει τα κορίτσια να εκφράζουν πιο ανοιχτά την επιθετικότητά τους απέναντι σε αδέλφια, δημιουργώντας έτσι μια κουλτούρα όπου οι αδελφικές συγκρούσεις είναι αναμενόμενες.
Ενδιαφέρον έχει και το γεγονός ότι η τάση αυτή δεν επηρεάζεται από το επίπεδο ισότητας των φύλων σε μια κοινωνία. Οι ίδιοι ρυθμοί συγκρούσεων καταγράφηκαν τόσο σε ανεπτυγμένες δυτικές χώρες όσο και σε παραδοσιακές κοινωνίες του Νότου. Ούτε ο πλούτος ούτε οι κοινωνικές δομές φαίνεται να περιορίζουν τη γυναικεία επιθετικότητα μέσα στην οικογένεια. Αυτό καταρρίπτει την ιδέα ότι τα πιο ισότιμα περιβάλλοντα οδηγούν σε διαφορετικές συμπεριφορές μεταξύ αγοριών και κοριτσιών στο σπίτι.
Η αδελφική αντιπαλότητα ως καθολικό φαινόμενο
Οι καβγάδες ανάμεσα σε αδέλφια, όσο κουραστικοί κι αν είναι για τους γονείς, αποτελούν σχεδόν καθολικό φαινόμενο. Έρευνες δείχνουν ότι 7 στα 10 παιδιά έχουν βιώσει κάποιας μορφής βία ή ένταση με αδέλφια. Αν και πολλές φορές η κατάσταση μπορεί να ξεφεύγει, οι ειδικοί θεωρούν ότι η αδελφική αντιπαλότητα είναι μέρος της φυσικής ανάπτυξης και της εσωτερικής ισορροπίας μιας οικογένειας.
Η νέα μελέτη φωτίζει μια διάσταση που δεν είχε αναδειχθεί σε τόσο μεγάλη κλίμακα: η επιθετικότητα δεν είναι αποκλειστικό προνόμιο των αγοριών. Αντίθετα, μέσα στο σπίτι, οι γυναίκες φαίνεται να έχουν ίσο — αν όχι μεγαλύτερο — μερίδιο στην «πολεμική» με τα αδέλφια τους. Έτσι, η κατανόηση των οικογενειακών συγκρούσεων αποκτά νέο βάθος, δείχνοντας ότι η συμπεριφορά δεν καθορίζεται μόνο από το φύλο αλλά και από το πλαίσιο στο οποίο εκδηλώνεται.
Πηγή: PNAS Nexus
