Επιμέλεια: Γιάννα Μυράτ
Στην Ιρανή επιστήμονα, Sepideh Mirzaei-Varzeghani, απονεμήθηκε φέτος το Βραβείο Μουστάφα, το οποίο είναι για τους επιστήμονες ηλικίας κάτω των 40 ετών, σε αναγνώριση της πρωτοποριακής έρευνας για την υπέρβαση της αντοχής στα φάρμακα στη θεραπεία του καρκίνου μέσω μοριακών οδών.
Η Mirzaei-Varzeghani, μια βοηθός καθηγήτρια κυττάρων και αναπτυξιακής βιολογίας στο Ισλαμικό Πανεπιστήμιο Azad, Science and Research Branch στην Τεχεράνη, συγκαταλέγεται στους πρώτους αποδέκτες αυτού του πρόσφατα εδραιωμένου μετάλλου στο Φεστιβάλ Επιστημών.
Το Βραβείο Μουστάφα, που ιδρύθηκε το 2012, θεωρείται ένα από τα πιο αναγνωρισμένα βραβεία επιστήμης και τεχνολογίας στον ισλαμικό κόσμο.
Από το 2015, τα βραβεία δίνονταν ανά διετία σε εξαιρετικούς ερευνητές σε τρεις κύριες κατηγορίες: Ζωή και Ιατρική Επιστήμη, Τεχνολογία, Επιστήμη και Τεχνολογία Πληροφορίας και Επικοινωνίας, και Βασικές και Μηχανικές Επιστήμες.
Η βράβευση, συνολικής αξίας 500.000 δολαρίων, απονέμεται σε επιστημονικά επιτεύγματα που βελτιώνουν την ανθρώπινη ζωή, προωθούν τα όρια της γνώσης ή εισάγουν νέες μεθοδολογίες.
Ο Ali Akbar Salehi, επικεφαλής της επιστημονικής επιτροπής του Βραβείου Μουστάφα, εξήγησε ότι η νέα κατηγορία βραβείων – το νεαρό μετάλλιο επιστήμονα – εισήχθη το 2023, βασιζόμενο στην εμπειρία των πέντε προηγούμενων γύρων του Βραβείου Μουστάφα.
«Αυτό το μετάλλιο απονέμεται σε δύο νεαρά άτομα ηλικίας κάτω των 40 ετών, των οποίων και η καινοτόμος και επιδραστική εργασία συμβάλλουν στη βελτίωση της ανθρώπινης ζωής», δήλωσε ο Salehi.
Το μετάλλιο καθιερώθηκε από το Ίδρυμα Επιστημών και Τεχνολογίας Μουστάφα, με την υποστήριξη των παροχών από δύο διακεκριμένους επιστήμονες: τον καθηγητή Ugur Sahin και τον καθηγητή Omid Farokhzad, και οι βραβευμένοι με Βραβείο Μουστάφα. Και οι δύο χάρισαν τα χρηματικά τους έπαθλα τους για να ξεκινήσουν την πρωτοβουλία.
«Η αναγνώριση των νέων επιστημόνων και η τιμή των επιστημονικών και τεχνολογικών επιτευγμάτων τους δεν είναι απλώς μια χειρονομία εκτίμησης – είναι μια επένδυση που αναφέρει την άνοδο του ισλαμικού πολιτισμού», σημείωσε ο Salehi στις παρατηρήσεις του.
Σύμφωνα με τον Salehi, η φετινή διαδικασία αξιολόγησης ήταν ιδιαίτερα ανταγωνιστική, με 1,002 επιστημονικούς και τεχνολογικούς φακέλους που υποβλήθηκαν στη Γραμματεία των βραβείων, σε τρεις κύριους τομείς: 207 στην επιστήμη και την τεχνολογία της πληροφόρησης και της επικοινωνίας, 81 στη βιολογική και ιατρική επιστήμη και τεχνολογία και 714 στις βασικές επιστήμες και μηχανική.
Κάθε νικητής του νέου μετάλλου επιστήμονα λαμβάνει τόσο ένα πιστοποιητικό αναγνώρισης όσο και χρηματικό έπαθλο των 10.000 δολαρίων.
Σπάζοντας τον κώδικα της αντίστασης στα φάρμακα του καρκίνου
Η Mirzaei-Varzeghani, η Ιρανή μοριακή βιολόγος και βραβευμένη ερευνήτρια του καρκίνου, έχει αφιερώσει το ερευνητικό της έργο για την αντιμετώπιση μιας από τις μεγαλύτερες προκλήσεις της ογκολογίας: η κατανόηση του γιατί τα καρκινικά κύτταρα γίνονται ανθεκτικά στη θεραπεία.
«Οι ασθενείς με καρκίνο συχνά ανταποκρίνονται στα φάρμακα στην αρχή», σημείωσε, «αλλά μετά από αρκετούς κύκλους θεραπείας, οι όγκοι προσαρμόζονται, γίνονται ανθεκτικοί και τα ίδια φάρμακα που κάποτε δούλεψαν χάνουν την επίδρασή τους».
Η έρευνα της Mirzaei επικεντρώνεται στις οδούς σηματοδότησης μέσα στα καρκινικά κύτταρα – τους σύνθετους μοριακούς «διακόπτες» που καθορίζουν τον τρόπο με τον οποίο οι όγκοι μεγαλώνουν, επιβιώνουν και αντισταθούν στα φάρμακα.
Η ομάδα της έχει ανακαλύψει ότι με την προσαρμογή και την παρεμπόδιση ορισμένων οδών, είναι δυνατόν να «επαναλάβουμε» τα καρκινικά κύτταρα, καθιστώντας τα ευάλωτα στη θεραπεία και πάλι.
Στο επίκεντρο της δουλειάς της είναι το NF-κΒ, ένας ισχυρός πυρηνικός παράγοντας που ελέγχει περισσότερα από 400 βασικά γονίδια στο σώμα. Όταν είναι ισορροπημένο, το NF-κΒ είναι ζωτικής σημασίας για την ανοσία, τη φλεγμονή, και την επιβίωση των κυττάρων.
Αλλά όταν γίνεται υπερβολικό, μπορεί να τροφοδοτήσει την ανάπτυξη του καρκίνου, να εξαπλώσει όγκους (μετάσταση) και να προκαλέσει αντοχή στα φάρμακα.
Η καινοτομία της έγκειται στη σύνδεση αυτής της οδού με τους μη κωδικοποιημένους γενετικούς ρυθμιστές RNAs-Tiny, που κάποτε θεωρούνταν «σκουπίδια».
Έδειξε ότι αυτά τα RNA, ειδικά τα microRNAs (miRNAs), λειτουργούν σαν κύριοι διακόπτες: Μερικοί μπορούν να κλείσουν το NF-κΒ και να κάνουν τα καρκινικά κύτταρα πιο ευαίσθητα στη χημειοθεραπεία ή την ακτινοθεραπεία, ενώ άλλα ενεργοποιούν και ενισχύουν την αντίσταση.
«Το υπερδραστήριο NF-κΒ είναι σαν να τραβάτε μια σκανδάλη για τις οδούς καρκίνου, από την ανάπτυξη του αιμοφόρου αγγείου έως τη μετάσταση», δήλωσε η Mirzaei. «Αν μπορούμε να σιωπήσουμε αυτό το ενεργοποιημένο με τη βοήθεια μη κωδικοποιημένων RNAs, μπορούμε να σταματήσουμε τον καρκίνο να προχωρήσει».
Τα ευρήματά της υποδεικνύουν ότι πολλά υπάρχοντα αντικαρκινικά φάρμακα μπορούν να γίνουν πιο αποτελεσματικά όταν συνδυάζονται με θεραπείες που βασίζονται σε RNA. Με την ενίσχυση των miRNAs που καταστέλλουν το NF-κΒ, για παράδειγμα, μπορεί να είναι δυνατή η υπέρβαση της αντοχής στα φάρμακα και η βελτίωση της επιβίωσης των ασθενών.
Η Mirzaei προβλέπει τις εξατομικευμένες θεραπείες για τον καρκίνο που αποκαθιστούν την ισορροπία του NF-κΒ προσαρμοσμένες στο μοριακό προφίλ κάθε ασθενούς.
Η είδηση φυσικά, παρότι αφορά εκατομμύρια καρκινοπαθείς στον κόσμο, πέρασε απαρατήρητη από τα δυτικά ΜΜΕ, πιθανώς γιατί θα χαλούσε την εικόνα των γυναικών στο Ιράν, που τις θέλουν καταπιεσμένες, με μαντίλες, και όχι ισάξιες των ανδρών.
Στην άνω εικόνα, βλέπουμε την βράβευση της Mirzaei-Varzeghani με μαντίλα, πλάι σε μια άλλη κυρία χωρίς καμία μαντίλα, στην καρδιά της Τεχεράνης.
