Ρεπορτάζ: Αντώνης Ζήβας
Η ένταση στις σχέσεις Κίνας–Ιαπωνίας ανέβηκε απότομα, έπειτα από τις δηλώσεις της γιαπωνέζας πρωθυπουργού Σανάε Τακαΐτσι σχετικά με το ενδεχόμενο αποστολής ιαπωνικών στρατευμάτων για υπεράσπιση της Ταϊβάν.
Το Πεκίνο όχι μόνο αντέδρασε, αλλά ενεργοποίησε όλα τα διπλωματικά του αντανακλαστικά: κάλεσε τον Ιάπωνα πρεσβευτή Κέντζι Κανασούγκι και του επέδωσε επίσημη και αυστηρή διαμαρτυρία.
Σύμφωνα με το κινεζικό πρακτορείο ειδήσεων, ο υφυπουργός Εξωτερικών Σουν Ουέιντονγκ ενημέρωσε τον Κανασούγκι ότι οι δηλώσεις της Τακαΐτσι αποτελούν «σοβαρή παραβίαση της αρχής της μίας Κίνας» και «επικίνδυνη υπονόμευση της περιφερειακής σταθερότητας». Το Πεκίνο βλέπει κάθε αναφορά σε στρατιωτική στήριξη προς την Ταϊβάν ως επιθετική πράξη και το έδειξε με τρόπο που δεν αφήνει περιθώριο παρερμηνείας.
Αφορμή ήταν η πρόσφατη τοποθέτηση της Τακαΐτσι στο ιαπωνικό κοινοβούλιο, όπου δήλωσε πως σε περίπτωση κινεζικής επίθεσης στην Ταϊβάν, η Ιαπωνία θα μπορούσε να εμπλακεί στρατιωτικά στο πλαίσιο της «συλλογικής νόμιμης άμυνας».
Υποστήριξε μάλιστα ότι ένα τέτοιο ενδεχόμενο θα «απειλούσε ευθέως την επιβίωση της Ιαπωνίας», ανοίγοντας τη συζήτηση για την πιο επιθετική εφαρμογή του νόμου του 2015, με τον οποίο η Ιαπωνία άρχισε να ξεπερνά σταδιακά αλλά σταθερά το μεταπολεμικό δόγμα «της αυτοσυγκράτησης».
Η αντίδραση της Κίνας δεν περιορίστηκε στους διαδρόμους του Υπουργείου Εξωτερικών. Κινέζοι διπλωμάτες και κρατικά ΜΜΕ υιοθέτησαν σκληρή γλώσσα, με ανώτερο Κινέζο αξιωματούχο στην Οσάκα να κάνει λόγο για «επικίνδυνη και προβοκατόρικη ρητορική» της Τακαΐτσι.
Το Πεκίνο προβάλλει εδώ και δεκαετίες ως αδιαπραγμάτευτη θέση ότι η Ταϊβάν είναι «εσωτερική υπόθεση της Κίνας», θεωρώντας οποιαδήποτε συζήτηση για ξένη στρατιωτική στήριξη ως άμεση παρέμβαση στα κυριαρχικά του δικαιώματα.
Η Ιαπωνία, από την πλευρά της, αντέδρασε θεωρώντας υπερβολικές τις κινεζικές τοποθετήσεις. Ο υπουργός Άμυνας χαρακτήρισε ορισμένες κινεζικές δηλώσεις «ακατάλληλες» και «απαράδεκτες», προχωρώντας και αυτός σε επίσημη διαμαρτυρία προς το Πεκίνο.
Η Τακαΐτσι, που ανέλαβε την πρωθυπουργία με ατζέντα ενίσχυσης της άμυνας και αυστηρότερης στάσης απέναντι στην Κίνα, δεν δείχνει διάθεση να αναδιπλωθεί.
Το περιστατικό δεν είναι μεμονωμένο, είναι σύμπτωμα της δραματικής αναδιάταξης ισχύος στην Ανατολική Ασία.
Η Ιαπωνία, που από το 1972 έχει αναγνωρίσει επίσημα τη Λαϊκή Δημοκρατία της Κίνας με βάση το «Japan–China Joint Communiqué» (σ.σ. διπλωματικό κείμενο με το οποίο η Ιαπωνία και η Λαϊκή Δημοκρατία της Κίνας εξομάλυναν τις σχέσεις τους το 1972 και εγκαθίδρυσαν επίσημες διπλωματικές σχέσεις), κινείται πλέον σε μια πιο αποφασιστική γραμμή, με την Ταϊβάν να αντιμετωπίζεται όχι μόνο ως «γειτονική περιοχή», αλλά ως κρίσιμη παράμετρος της ίδιας της εθνικής της ασφάλειας.
Η πρόσφατη αύξηση των αμυντικών δαπανών της Ιαπωνίας και η διεύρυνση της στρατιωτικής συνεργασίας με τις ΗΠΑ ενισχύουν την εντύπωση ότι το Τόκιο εγκαταλείπει τη «στρατηγική αοριστία» σχετικά με το τι θα κάνει σε περίπτωση κρίσης.
Για την Κίνα, όμως, η ιαπωνική αυτή στροφή είναι καμπανάκι κινδύνου: φοβάται ότι δημιουργείται μια de facto συμμαχία που μετατρέπει την Ταϊβάν σε πεδίο περικύκλωσης του Πεκίνου.
Γι’ αυτό και κάθε τι που αφορά την Ταϊβάν, είτε είναι επίσκεψη ξένου πολιτικού, είτε άσκηση, είτε δήλωση, πυροδοτεί σκληρές αντιδράσεις.
Οι επιπτώσεις της κρίσης αυτής ξεπερνούν την Ασία.
Οι εμπορικοί διάδρομοι γύρω από την Ταϊβάν αποτελούν κρίσιμες αρτηρίες για την παγκόσμια αγορά, ενώ οι γεωπολιτικές αναταράξεις στον Ειρηνικό επηρεάζουν τις στρατηγικές επιλογές της Ευρώπης.
Η ελληνική ναυτιλία και το ευρωπαϊκό εμπόριο περνούν μέσα από την περιοχή, άρα κάθε πιθανή στρατιωτική κλιμάκωση αγγίζει και τις ελληνικές ισορροπίες.
Το νέο επεισόδιο μεταξύ Κίνας και Ιαπωνίας δεν είναι απλώς μια διπλωματική αψιμαχία: είναι ένας καθρέφτης της νέας εποχής ανταγωνισμού, όπου η Ταϊβάν μετατρέπεται σε σύμβολο, σύνορο και πιθανό πεδίο κρίσης.
Και όσο οι δύο ασιατικές δυνάμεις σκληραίνουν τη στάση τους, τόσο η παγκόσμια κοινότητα παρακολουθεί με αυξανόμενη ανησυχία το ενδεχόμενο η επόμενη μεγάλη γεωπολιτική κρίση να ξεκινήσει από ένα νησί 23 εκατομμυρίων κατοίκων στο κέντρο της πιο εκρηκτικής περιοχής του πλανήτη.
Με πληροφορίες από: Independent
