Μια νέα γερμανική έρευνα αναφέρει ότι συστατικά της καθημερινής μας διατροφής, όπως η καφεΐνη, μπορεί να ενισχύουν την ανθεκτικότητα των βακτηρίων απέναντι στα αντιβιοτικά, περιορίζοντας έτσι την αποτελεσματικότητα των θεραπειών.
Οι επιστήμονες από τα Πανεπιστήμια Τίμπινγκεν και Βίρτσμπουργκ ανακάλυψαν ότι βακτήρια όπως το Escherichia coli (E.coli) χρησιμοποιούν πολύπλοκους μηχανισμούς ρύθμισης για να ανταποκριθούν σε χημικά ερεθίσματα του περιβάλλοντός τους, κάτι που τελικά επηρεάζει τη δράση των αντιβιοτικών, όπως δημοσιεύθηκε στο περιοδικό PLoS Biology.
«Σάρωση» 94 ουσιών
Η επικεφαλής της μελέτης, καθηγήτρια Μοριακής Βιολογίας του Πανεπιστημίου Τίμπινγκεν Άνα Ρίτα Μπροτσάντο, μαζί με την ομάδα της, εξέτασε 94 ουσίες – ανάμεσά τους αντιβιοτικά, συνταγογραφούμενα φάρμακα αλλά και τροφικά συστατικά – για να διαπιστώσει πώς επηρεάζουν την έκφραση γονιδίων-κλειδιών και των πρωτεϊνών-μεταφορέων του E.coli. Οι πρωτεΐνες αυτές λειτουργούν ως πόροι και αντλίες, ελέγχοντας ποιες ουσίες μπαίνουν και βγαίνουν από τα βακτηριακά κύτταρα.
Η αλυσιδωτή αντίδραση
Όπως εξήγησε ο υποψήφιος διδάκτορας Κριστόφ Μπίνσφελντ, οι αναλύσεις έδειξαν ότι ακόμα και ουσίες χωρίς άμεση αντιμικροβιακή δράση – όπως η καφεΐνη – μπορούν να τροποποιήσουν ρυθμιστικά γονίδια, επηρεάζοντας τις πρωτεΐνες-μεταφορείς. Αυτό έχει ως συνέπεια την αλλαγή στη ροή ουσιών προς και από τα βακτήρια.
Η καθηγήτρια Μπροτσάντο διευκρίνισε ότι η καφεΐνη ενεργοποιεί μια αλυσιδωτή διαδικασία που ξεκινά με το γονίδιο Rob και καταλήγει σε μεταβολές των πρωτεϊνών-μεταφορέων του E.coli. Το αποτέλεσμα είναι μειωμένη πρόσληψη αντιβιοτικών όπως η σιπροφλοξασίνη, οδηγώντας σε μια ανταγωνιστική αλληλεπίδραση που ουσιαστικά μειώνει την αποτελεσματικότητά τους.
Διαφορετικές αντιδράσεις
Αξιοσημείωτο είναι ότι το ίδιο φαινόμενο δεν καταγράφηκε στη Salmonella enterica, παρόλο που είναι συγγενικό βακτήριο με το E.coli. Αυτό δείχνει ότι ακόμη και σε παρόμοια είδη βακτηρίων, τα ίδια ερεθίσματα μπορεί να προκαλέσουν διαφορετικές αντιδράσεις.
Προοπτικές για νέες θεραπείες
Σύμφωνα με τους ερευνητές, η μελέτη φωτίζει μια λιγότερο γνωστή μορφή αντοχής στα αντιβιοτικά, που δεν σχετίζεται με τα κλασικά γονίδια ανθεκτικότητας, αλλά με την γονιδιακή ρύθμιση και τις περιβαλλοντικές επιδράσεις. Αυτά τα δεδομένα ανοίγουν τον δρόμο για μελλοντικές θεραπευτικές παρεμβάσεις, με στόχο να καθοριστεί ποιες ουσίες και σε ποιες ποσότητες μπορούν να καταναλώνονται κατά τη διάρκεια μιας αντιβιοτικής αγωγής.
