Αρχαιολόγοι που πραγματοποιούν ανασκαφές κοντά στη νοτιοδυτική Νεκρά Θάλασσα, στην Ιορδανία, έφεραν στο φως στοιχεία που μπορεί να συνδέουν τις πόλεις της ανηθικότητας και της διαφθοράς της Βίβλου, Σόδομα και Γόμορρα, με πραγματικές, ιστορικές πόλεις.
Οι ανακαλύψεις περιλαμβάνουν την πόλη Sodom at Bab edh-Dhra και Gomorrah at Numera, οι οποίες έχουν στοιχεία κατοίκησης από την Πρώιμη Εποχή του Χαλκού, ερείπια κατεστραμμένα από φωτιά και σημάδια μόνιμης εγκατάλειψης.
Τα Αδμά (Admah) και Σεβωείμ (Zeboim) είναι δύο από τις βιβλικές πόλεις που αναφέρονται στην Παλαιά Διαθήκη, κυρίως στο βιβλίο της Γένεσης. Μαζί με τα Σόδομα και τα Γόμορρα, αποτελούσαν μέρος της λεγόμενης “Πεντάπολης της Κοιλάδας του Σιδδίμ”, μιας περιοχής κοντά στη Νεκρά Θάλασσα.
Σύμφωνα με τη βιβλική αφήγηση, οι πόλεις αυτές καταστράφηκαν από τον Θεό με “θείο και πυρ” λόγω της ανηθικότητας και των αμαρτιών των κατοίκων τους. Η ιστορία τους σχετίζεται στενά με αυτή των Σοδόμων και των Γομόρρων, καθώς αντιμετώπισαν την ίδια μοίρα, ως παράδειγμα θείας τιμωρίας.
Οι βιβλικές πόλεις Αδμά και Σεβωείμ αναφέρονται στην Παλαιά Διαθήκη, κυρίως στο βιβλίο της Γένεσης, οι οποίες συνδέονται με τις πόλεις Fifa και Khanazir, που έχουν επίσης σημάδια κατοίκησης και καταστροφής, αν και είναι αναγκαίες περισσότερες ανασκαφές για την επαλήθευση του συσχετισμού. Η Σηγώρ (ή Ζοώρ, ενώ είναι γνωστή και με άλλες ονομασίες), κοντά στη σημερινή Safi, ξεχωρίζει για την αδιάλειπτη κατοίκηση από την Εποχή του Χαλκού έως τη Βυζαντινή περίοδο.
Οι ανασκαφές έχουν αποκαλύψει εκκλησίες, επιτύμβιες στήλες, ευρήματα των Ναβαταίων και ένα σπήλαιο που συνδέεται με τον αρχαίο προφήτη ο οποίος αναφέρεται ότι ικέτευε τον Θεό να γλιτώσει την πόλη για να γίνει καταφύγιο. Ο Δρ.Titus Kennedy, αρχαιολόγος στο πεδίο, είπε σε podcast της σειράς “Digging for Truth”, πως τα ευρήματα της Σηγώρ εδραιώνουν την βιβλική αφήγηση και προσφέρουν ένα πλαίσιο για την καταστροφή των άλλων πόλεων.
Οι πέντε τοποθεσίες είναι ευθυγραμμισμένες βόρεια προς τα νότια, κατά μήκος των λόφων, κοντά σε αρχαία ποτάμια – ενισχύοντας τη βιβλική αφήγηση. “Πέντε είναι οι πόλεις που ενδεχομένως μοιάζουν και όπου έχουν συμβεί παρόμοια γεγονότα στη συγκεκριμένη γεωγραφική περιοχή”, τόνισε ο Kennedy.
“Πιστεύω ότι είναι πολύ ισχυρό στοιχείο για την ταυτοποίηση με τις πέντε πόλεις της πεδιάδας”. Σύμφωνα με την Παλαιά Διαθήκη, οι πόλεις αυτές καταστράφηκαν από “πύρ και θείον”, ως θεϊκή τιμωρία για την ακολασία, την βιαιότητα, τη διαφθορά, την έκλυση των ηθών.
Στο Βιβλίο της Γένεσης, τα Σόδομα και Γόμορρα περιγράφονται ως οι πόλεις που η κατακραυγή εναντίον τους ήταν τόσο μεγάλη και η αμαρτία τους τόσο βαριά, που ο Θεός αποφάσισε να τους εξαλείψει.
Ο ενάρετος προφήτης Λοτ και η οικογένειά του γλίτωσαν επειδή βρήκαν καταφύγιο στη Σηγώρ. Η ιστορία έχει ερμηνευτεί ως προειδοποίηση απέναντι στην ανηθικότητα και την παραβίαση του ιερού νόμου, προσφέροντας στις αρχαιολογικές ανακαλύψεις ένα ισχυρό αφηγηματικό πλαίσιο.
Η πόλη Bab edh-Dhra, είναι ο πιο ισχυρός υποψήφιος να ήταν τα Σόδομα. Εκεί έχουν ανακαλυφθεί νεκροταφεία που δείχνουν οστεοφυλάκια να καίγονται από πάνω, ταιριάζοντας με την περιγραφή της Γένεσης 19, που αναφέρει τη φωτιά που έπεσε απ’ τον ουρανό.
“Στις ανασκαφές στο νεκροταφείο, ανακάλυψαν πως τα οστεοφυλάκια είχαν καεί στο εσωτερικό τους”, εξηγεί ο Kennedy. “Αρχικά, οι αρχαιολόγοι πίστευαν πως έβαλαν φωτιά για να καθαρίσουν τον τάφο, ώστε να τον ξαναχρησιμοποιήσουν”. “Συνεχίζοντας τις ανασκαφές, αποκάλυψαν ένα καλά διατηρημένο δείγμα, ανάμεσα στα οποία και η οροφή”.
“Προχωρώντας την έρευνα, διαπίστωσαν ότι η φωτιά είχε ξεκινήσει από την κορυφή, κάηκε μέσα από τον θάλαμο και από εκεί επεκτάθηκε”. “Η εξάπλωση της φωτιάς δείχνει πως η καταστροφή ήρθε από πάνω – δεν τέθηκε σκόπιμα, απ’ το εσωτερικό των τάφων”.
Σκελετικά ευρήματα που ανακαλύφθηκαν στη σημερινή πόλη Numera, την πόλη που θεωρείται πως είναι τα Γόμορρα, ανακαλύφθηκαν κάτω από ένα γκρεμισμένο φρούριο, υποδηλώνοντας ξαφνική του καταστροφή. “Γενικά, δεν βρίσκουμε πολλούς άθικτους ανθρώπινους σκελετούς να κείτονται σε αρχαιολογικούς χώρους”, εξήγησε ο Kennedy, σημειώνοντας πως αυτό συμβαίνει επειδή οι σκελετοί τις εποχής, βρίσκονται κανονικά μέσα σε σφραγισμένους τάφους.
Τα στοιχεία που υποδηλώνουν την ύπαρξη των βιβλικών πόλεων
Οι δύο πόλεις ταιριάζουν γεωγραφικά με τη Σηγώρ και ακολουθούν τη γραμμή από βορρά προς τον νότο, των οικισμών στην κορυφή του λόφου, κοντά σε ουάντι (η κοίτη ενός ποταμού ή μια κοιλάδα σε ξηρές περιοχές), υποστηρίζοντας τη βιβλική αφήγηση για τις πόλεις της κοιλάδας.
Παρόλο που κάποιες χρονολογήσεις με ραδιενεργό άνθρακα, υποδηλώνουν προγενέστερη καταστροφή, υλικά αρχαιολογικά στοιχεία όπως κεραμική και άλλα, ταιριάζουν με το βιβλικό χρονοδιάγραμμα, ενισχύοντας την υπόθεση σύμφωνα με την οποία, οι πόλεις Bab edh-Dhra και Numera είναι ιστορικά οι αντίστοιχες των Σόδομων και των Γόμμορων.
Στη Fifa και την Khanazir, περιορισμένες ανασκαφές στο νεκροταφείο, υποδηλώνουν μοτίβα καταστροφής παρόμοια με εκείνα στις πόλεις Bab edh-Dhra και Numera, αντιστοιχώντας στη βιβλική αφήγηση του βάναυσου τέλους της Αδμά και Σεβωείμ στο Βιβλίο της Γένεσης 19.
Ο Kennedy επισημαίνει πως: “Χρειάζονται προσεκτικές, επίσημες ανασκαφές για να έχουμε λεπτομερείς και σωστές πληροφορίες”, μιλώντας για την ανάγκη μελλοντικής έρευνας, για την επαλήθευση των ταυτοτήτων τους.
Όπως τα Σόδομα και τα Γόμορρα, οι πόλεις αυτές, πιθανόν να εγκαταλείφθηκαν μετά την καταστροφή τους, γεγονός που ταιριάζει με την αφήγηση της ιερής κρίσης των πόλεων της πεδιάδας. Η Σηγώρ, η οποία ταυτοποιήθηκε κοντά στη σύγχρονη πόλη Σάφι και ξεχωρίζει ως η μοναδική πόλη που ξέφυγε απ’ την καταστροφή, αποτελώντας το καταφύγιο του Λοτ στο Βιβλίο της Γένεσης 19.
Ανασκαφές που διεξάγονται για πάνω από 30 χρόνια, έφεραν στο φως δύο μεγάλες βυζαντινές εκκλησίες, ένα ρωμαϊκό οχυρό, σημάδια κατοίκησης των Ναβαταίων και κεραμικής της Εποχής του Χαλκού, επαληθεύοντας την αδιάλειπτη κατοίκηση από την εποχή του Αβραάμ, μέχρι τη Βυζαντινή περίοδο.
“Μέχρι σήμερα, έχουν ανασκαφεί μερικώς δύο μεγάλες εκκλησίες. Είναι σίγουρα μια σημαντική χριστιανική πόλη της περιόδου”, σημείωσε ο Kennedy. Μια καθοριστικής σημασίας ανακάλυψη ήταν το Σπήλαιο του Λοτ, στα παρακείμενα βουνά, την οποία ο Kennedy περιγράφει ως “εντυπωσιακή”, λόγω της κεραμικής της Πρώιμης και Μέσης Εποχής του Χαλκού και μια βυζαντινή εκκλησία με επιγραφές που παραπέμπουν στον Λοτ.
“Ανακάλυψαν κεραμικά από την πρώιμη Εποχή του Χαλκού και τις αρχές της Μέσης Εποχής του Χαλκού, ενώ μετά, σταμάτησε να χρησιμοποιείται για δεκαετίες. Έτσι, ταιριάζει στη χρονολογία του σπηλαίου στη διάρκεια της ζωής του Λοτ”, είπε.
Αρχαίες πηγές, ανάμεσα στις οποίες, ο Χάρτης της Μάδαβας, ένα περίφημο παλαιοχριστιανικό ψηφιδωτό δαπέδου των Αγίων Τόπων που χρονολογείται από τον 6ο αιώνα μ.Χ. και κείμενα του ιστορικού Ιώσηπου Φλάβιου του 1ου αιώνα, ο οποίος έγραψε πως, “Η Νεκρά Θάλασσα εκτεινόταν μέχρι το Ζορ της Αραβίας (της πόλης Deir ez-Zor), ” επαληθεύοντας την τοποθεσία της Σηγώρ.
Τη διαχρονική σημασία της Σηγώρ, επαληθεύει μια επιτύμβια στήλη με το όνομα ενός επισκόπου με το όνομα Όψις, χρονολογούμενη στο 369 μ.Χ. με αναφορές από από μεταγενέστερους προσκυνητές, όπως η Ηγερία.
Στην Παλαιά Διαθήκη, η Σηγώρ είναι η πόλη στην οποία κατέφυγε ο Λοτ για να σωθεί από την καταστροφή των Σοδόμων και των Γομόρρων. Ο Λοτ ζήτησε από τον Θεό να γλιτώσει τη Σηγώρ, επειδή ήταν “μικρά” (συνώνυμο του “Σηγώρ”, δηλαδή “μικρή”).
“Γι’ αυτό είναι τόσο σημαντική η Σηγώρ…επειδή ξέρουμε πού βρίσκεται. Είναι βέβαιο επειδή δεν χάθηκε ποτέ στην ιστορία”, εξηγεί ο Kennedy, επισημαίνοντας τον ρόλο της Σηγώρ για την ανακάλυψη των Σοδόμων, των Γομόρρων, της Αδμά και της Σεβωείμ.
